چکیده:
استدلالورزی، از فرضها یا مقدّمه به عنوان گزارههای معلوم و حقیقی برای نشان دادن گزارههای نو
استفاده میشود. این فرایند، بهویژه در حیطة اخلاق و مذهب، ممکن است اندیشههاء عقاید، و جهانبینی
مخاطب را چنان تحت تاثیر قرار دهد که شخص بهناچار در جهت اصلاح آنها قدم برمیدارد. استفن. ای.
تولمین» فیلسوف مشهور قرن بیستم» صاحب نظریة استدلالورزی، استدلاللات موجود را در شش مولفة
اذعاء دادهها، برهان؛ پشتوانه برهان؛ ردیّه و شاخصهای قطعیّت کلام تقسیمپندی کرده است. چنین نظریه
اقناعی را میتوان در شعر فیلیس ویتلی (۱۷۸4م)؛ اشاره کرد. پژوهش حاضر, با هدف تحلیل و واکاوی
استدلالی و مضمونی چند قطعة سیاسی - اخلاقی برگزیده از اشعار شاعر فوق براساس نظریه فوق,
صورت گرفته است. در این مقاله سعی شده به این پرسشها پاسخ داده شود: ویتلی در قالب اشعار
سیاسی - اجتماعی منتخب چه اعاها و یا توصیههایی و چه برهانها و پشتوانههایی را برای اقناع مخاطضب
و تایید دعاوی خود استفاده کردهاست؟ شاخصهای قطعیّت به کار رفته در دادههاء دعاوی و برهانها
کدام اند و تاثیرهای ممکن و محتمل آنها بر لحن و کلام شاعر چیست؟ نتایج حاصل از این مقاله
عبارتنداز: در قطعه الف. دعاوی، نژادپرستی و برهانهاء ورائت. درقطعة ب، دعاوی: آزادی؛ امیدبخشی.
نام نیک و برهانها: سیاست و جهانبینی؛ در قطعه ج، دعاوی: امیدبخشی, خداشناسی، عدالت گستری و
برهانها: جهانبینی و اخحلاق اجتماعی» در قطعه چهارم، دعاوی: خداشناسی، پیروی از عالم پرهیز از گناه
و برهانها: جهانبینی عقیدتی، اخلاق شخصی و اخلاق علمآموزی میباشد.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله سعی شده به این پرسشها پاسخ داده شود: ویتلی در قالب اشعار سیاسی ـ اجتماعی منتخب چه ادّعاها و یا توصیههایی و چه برهانها و پشتوانههایی را برای اقناعِ مخاطب و تأییدِ دعاوی خود استفاده کردهاست؟ شاخصهای قطعیّت به کار رفته در دادهها، دعاوی و برهانها کداماند و تأثیرهای ممکن و محتمل آنها بر لحن و کلام شاعر چیست؟ نتایج حاصل از این مقاله عبارتنداز: در قطعة الف، دعاوی، نژادپرستی و برهانها، وراثت، درقطعة ب، دعاوی: آزادی، امیدبخشی، نام نیک و برهانها: سیاست و جهانبینی، در قطعة ج، دعاوی: امیدبخشی، خداشناسی، عدالتگستری و برهانها: جهانبینی و اخلاق اجتماعی، در قطعة چهارم، دعاوی: خداشناسی، پیروی از عالم، پرهیز از گناه و برهانها: جهانبینی عقیدتی، اخلاق شخصی و اخلاق علمآموزی میباشد.
پرسشهای پژوهش بدین ترتیب، در این مقاله، بدون هیچ پیشفرضِ خاصّی سعی گردیده به سؤالات ذیل پاسخ داده شود: ویتلی در قالب اشعار سیاسی/ اجتماعی منتخب چه ادّعاها و یا توصیههایی مطرح کرده است؟ این شاعر از چه برهانها و پشتوانههایی ـ اعمّ از عقلی، نقلی و قانونی ـ برای اقناعِ مخاطب و تأییدِ دعاوی خود استفاده کردهاست؟ شاخصهای قطعیّت به کاررفته در دادهها، دعاوی و برهانها کداماند و تأثیرهای ممکن و محتمل آنها بر لحن و کلام ویتلی چیست؟ Poems on Various Subjects, Religious and Moral پیشینة پژوهش سبزواری و دیگران (بیتا) با بررسی نمونهای از مناظرههای پروین اعتصامی در چارچوب مدل تولمین، از نظر نوع و زمینۀ دعاوی، برهانهای زیربنایی و میزان قاطعیّت در لحن شاعر، سبک استدلالی وی را واکاوی نمودهاند.