چکیده:
بخشی از دستگاههای عمومی، اشخاص مستلزم ذکر و یا تصریح نام هستند که از حیث شمول قوانین و مقررات عمومی نسبت به آنها تردید وجود دارد. سؤال اساسی این است که از حیث شمول قوانین و مقررات عمومی، چه نظام حقوقیای بر این اشخاص حاکم است و نیز چه نظامی باید حاکم شود. روش تحقیق، تحلیلی- انتقادی است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که مبنای ایجاد اشخاصی که شمول قوانین بر آنها مستلزم ذکر نام است، مسئله اصولی رابطه قانون عام مؤخر و قانون خاص مقدم است؛ حال آنکه دلیل ایجاد اشخاصی که شمول قوانین بر آنها مستلزم تصریح نام است، لزوم استثناء شدن از شمول قوانین عمومی بنا بر ضرورت تخصصی و یا حساسیت فعالیت آنها بوده است. پیش از انقلاب این امر مورد توجه قانونگذار بود، اما پس از انقلاب، با توجه به روح حاکم بر قانون اساسی و رویکرد تفسیری شورای نگهبان، قانونگذار، به نادرستی، هر دو شخص را از یک جنس تلقی کرده است و به تبع آن، آراء قضایی نیز بر این برداشت استوار شدهاند.
خلاصه ماشینی:
از یک سو، با توجه به مفاد قوانین بودجه سال های ١٣٥٩ تا ١٣٦٧ و نظر به روحیه برابرگرایی اوایل انقلاب، ظاهرا قانونگذار عادی (مجلس شورای اسلامی) قائل به تفکیک میان اشخاص مستلزم ذکر نام و تصریح نام نبوده است و به همین جهت در بند (ج) تبصره ٢ قانون بودجه سال ١٣٦٧ کل کشور مصوب ١٣٦٦/١٢/١٨ بر «سایر شرکت های دولتی و مؤسسات انتفاعی که شمول قوانین و مقررات عمومی بر آنها مستلزم ذکر نام است از جمله شرکت ملی نفت ایران و سایر شرکت های تابعۀ وزارت نفت ، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، و مراکز تهیه و توزیع » تصریح کرده است .
ماده ١٦٠: کلیه وزارتخانه ها، مؤسسات و شرکت های دولتی موضوع ماده (٤) «قانون محاسبات عمومی کشور مصوب ١٣٦٦/٦/١» و سایر شرکت هایی که بیش از پنجاه درصد (%٥٠) سرمایه و سهام آنها منفردا یا مشترکا به وزارتخانه ها، مؤسسات دولتی و شرکت های دولتی، به استثنای بانک ها و مؤسسات اعتباری و شرکت های بیمه قانونی، تعلق داشته باشند و همچنین شرکت ها و مؤسسات دولتی که شمول قوانین و مقررات عمومی به آنها، مستلزم ذکر یا تصریح نام است ، از جمله : شرکت ملی نفت ایران و شرکت های تابعه وابسته به وزارت نفت و شرکت های تابعه آنها، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و شرکت های تابعه ، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران و شرکت های تابعه در موارد مربوط، مشمول مقررات این قانون می باشند.