چکیده:
محمد غزالی که از اصولیان برجسته شافعی مذهب به شمار میرود، با وجود آنکه تقید خود
به اصل مذهب شافعی را حفظ کرده، در برخی مسایل اصولی با رئیس مذهب خویش،
شافعی اختلاف نظر دارد. مهمترین این موارد به شرح زیر است: در حالی که شافعی مفهوم
مخالف را حجت میداند، غزالی به عدم حجیت آن و درواقع به نداشتن مفهوم برای آن قایل
است. در موضوع نسخ، غزالی همانند اکثر اصولیان بر این باور است که امکان نسخ قرآن با
سنت متواتر و نیز نسخ سنت با قرآن وجود دارد، ولی شافعی معتقد است که قرآن توسط
قرآن و سنت توسط سنت نسخ میشود. اختلاف دیگر آنها در حجیت قول صحابی است،
بدینگونه که مطابق قول قدیم شافعی قول صحابی، حجت است، در حالی که غزالی قول
صحابی را حجت نمیداند. بررسی آراء و استدلالات اقوال آنها نشان میدهد که در
موضوعات فوق، رای راجح، حجیت مفهوم مخالف، جواز نسخ قرآن به سنت و سنت به
قرآن و عدم حجیت قول صحابی است. بر هریک از این اختلافنظرهای اصولی، آثار فقهی
مترتب است که در دیدگاههای فقهی شافعی و غزالی انعکاس یافته است.
Mohammad Ghazali, who is one of the prominent fundamentalists of the Shafi'i religion, despite his adherence
He has basically preserved the Shafi'i religion, in some principled matters with his religious leader,
Shafi'i disagrees. The most important of these are as follows: While Shafi'i is a concept
Al-Ghazali considers the opposition as an argument, and Al-Ghazali as its lack of authority and, in fact, its lack of meaning.
Is. On the subject of abrogation, al-Ghazali, like most fundamentalists, believes that it is possible to abrogate the Qur'an with
There are successive traditions as well as abrogations of the Sunnah with the Qur'an, but Shafi'i believes that the Qur'an by
The Qur'an and Sunnah are abrogated by Sunnah. Their other difference is in the authority of the companions,
Thus, according to the old saying of Shafi'i, the word of the companions is a proof, while al-Ghazali is the word.
He does not consider a companion as an argument. Examination of the opinions and arguments of their statements shows that in
The above topics, preferred vote, authority of the opposite concept, permission to copy the Qur'an to Sunnah and Sunnah to
The Qur'an and the lack of authority are the words of the Companions. Jurisprudential works on each of these fundamental differences
It is consistently reflected in the jurisprudential views of Shafi'i and Ghazali.
خلاصه ماشینی:
بر اختلاف نظر اصولي فوق الذکر، اختلافات فقهي زيادي مترتب ميشود که به عنوان مثال به مورد زير اشاره ميشود: شافعي از حديث نبوي: «إذا کان الماء قلتين لم يحمل الخبث » (ابوداود سجستاني، ١٤٣٠ق ، ٤٨/١) چنين استنباط کرده است که اگر نجاستي در آب کمتر از قلتين بيفتد و رنگ و بوي آن هم تغيير نکند، آن آب نجس ميشود (شافعي، ١٤٣٣ق ، ١٧/١)؛ در حالي که غزالي به نجاست اين آب معتقد نيست (غزالي، ١٤٣٥ق ، ١٢٠/١).
شافعي و طرفداران حجيت مفهوم صفت در اثبات قول خويش به ادله زير استناد کرده اند: الف ) افاده مقيدشدن حکم به صفت و نفي حکم در زماني که صفت نباشد، فايده زيادي دارد، به دليل آنکه در اين صورت مفيد دو امر است ؛ يکي اثبات حکم مذکور زماني که متصف به صفت باشد و دوم نفي حکم از مسکوت عنه زماني که صفت منتفي باشد، اما زماني که مفهوم صفت حجت نباشد مفيد يک امر است و آن اثبات حکم مذکور زماني که همراه صفت باشد و شکي نيست که افاده دو امر بهتر از افاده يک امر است (ايجي، ١٤٢١ق ، ٢٥٧).