چکیده:
قرآن کریم در ظاهر از کلمات ساده تشکیل یافته امّا در بطن این کلمات. مفاهیم عمیقی وجود دارد.
تاثیر علم بلاغت برای بیان مفاهیم مورد نظر قرآن کریم چشمگیر است. توجه به تناسب و ارتباط آیه
در تفسیر قرآن» فواید سازنده و ارزندهای در بردارد؛ ازجمله پی بردن به نکات ظریف و لطیف اعجاز
قرآن» برداشت صحیح از ساختار هندسی آیات و... قرآن کریم کلامی متّقن و مملوء از محسنات لفظی؛
معنوی و آرایههای ادبی است. که این اسلوب و معیارهای بلاغی با چینش خاص در سور و یات به
کار رفته است؛ و در سه زمینه اعجاز بیانی» اعجاز علمی, و اعجاز تشریعی» فصاحت و بلاشت
بیهمتایی دارد. با توجّه به اینکه صدر و ذیل آیة ۳ سوره مائده» دربارة تحریم ماکولات است.» آیا
(آیة اکمال دین» که در بین تحریمات جای گرفته» نسبت به صدر و ذیلش» جملهای معترضه است یا
دارای ارتباط میباشد؟ علمای شیعه, معتقدند: ید اکمال دین جملة معترضه است و با صدر و ذیلش
تناسب ندارد و در مورد ولایت حضرت علی (ع) میباشد. علمای اهل ست معتقدند: محققان شیعه»
ی اکمال دین را بدون توجه به روابط پس و پیش آیه در سیاق» نگریستهاند. و مراد از «اکمل کم
دینکم) اکمال دین در زمینه احکام میباشد نه چیز دیگری. در این مقاله با بهرهگیری از علم بلاغت و
تسبیع» بررسی و تحلیل تناسب صدر و ذیل آیه آیه اکمال دین مورد مداقه علمی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
» (امینی، ١٣۶٨: 112) طبق چهار گواهی که بازگو شد، نتيجه مىگيريم آيۀ: «الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذينَ كَفَرُوا مِنْ دينِكُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي وَ رَضيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دينا»، كلامى است معترضه كه در وسط اين آيه قرار گرفته است و لفظ آيه در انتقال معنايش، به هیچ عنوان نیازمند اين جمله نیست و این جمله هیچ ارتباطی با صدر و ذیل خود ندارد.
ک. کاشفی، ۱۳۸۱: 22) «در مورد جملۀ معترضۀ آیۀ مورد بحث، ممکن است چند سؤال به ذهن متبادر شود؛ آیا آيۀ معترضه هنگام نزول، در وسط دو آيه جاى گرفته بود؟ رسول اکرم (ص) به نويسندگان وحى دستور فرموده كه در آنجا قید کنند؟ نزول سه بخش آیه، پشت سر هم نبوده است؟ نزول، همزمان نبوده و رسول خدا (ص) هم دستور نداده كه در آنجا قرار دهند و نويسندگان وحى در آنجا قید کردهاند؟» (قویم، ۱۳۶۱: 301) پاسخ سؤالهای یاد شده، هرچه که باشد، تأثیری در اثبات عدم ارتباط بخش دوم آیه با صدر و ذیلش ندارد.
دیدگاه بلاغی اهل تشیّع در مورد ارتباط صدر و ذیل آیۀ اکمال دین علمای شیعه معتقدند: «قرآن کریم نظم تأليفهای بشرى را ندارد و این گونه نیست كه در مورد یک موضوع واحد تا آخر سوره سخن رود بلکه قرآن کریم، مجموعه آياتى است كه بر اساس حوادث و پيشامدهاى گوناگون و نیز اهداف مختلف، به تدریج نازل شده است.