چکیده:
تفسیر صافی، اثر مولی محسن فیض کاشانی، یکی از تفاسیر روایی مهم شیعی به شمار میرود. با توجه به جایگاه و اهمیت این تفسیر، پژوهش فناورانه آن ضرورت داشت. از آنجا که پژوهش به شیوه فرهنگ موضوعی، تخصصی، زمانبر و پرهزینه است، هیئت علمی گروه قرآن مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برآن شد که در پژوهش صافی، از روش دانشنامهای استفاده کند. این بود که دانشنامه تفسیر صافی شکل گرفت. رابط کاربری این برنامه، به لحاظ شهرتش سه زبانه (فارسی، عربی و انگلیسی) بوده و پژوهش اوّلیه آن، در سالهای دور تحقق یافت و تولید آن، بهدلایلی به تعویق میافتاد؛ اما توفیق رفیق گشت تا در سال 1399 شاهد خودنمایی این تفسیر گرانسنگ در عرصه دسکتاپ باشیم. امید است که مقبول طبع اساتید تفسیر و علوم قرآن و طلاب و دانشجویان این رشته قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
بیش از سی سال از آغاز کار مرکز تحقیقات میگذرد و این مرکز تاکنون با دستمایه قرار دادن منابع مهم در موضوعات مختلف علوم اسلامی، صدهها نرمافزار پژوهشی در قالبهای مختلف طراحی، تولید و منتشر کرده است و همچنان طرحهایی برای تولید نرمافزارهای علوم اسلامی در دست اجرا دارد.
طراحی و تولید دانشنامه تفسیر صافی، از جمله این طرحها در مرکز تحقیقات نور است که تولید آن، سالیانی چند به درازا کشید.
بزرگترین افتخار وی، این است که مرکز علمی شیعه در جهان اسلام، یعنی مدرسه فیضیه قم، منسوب به وی است؛ هرچند حسودان برآناند که: در محسن فیض هم سخنهاست زیرا که ز اقرباء صدراست سرانجام، مولی محسن فيض در سن 84 سالگى، در 22 ربيع الثانى سال 1091 در شهر كاشان از دنيا رفت و در قبرستانى كه در زمان حياتش زمين آن را خريدارى و وقف نموده بود، به خاك سپرده شد.
در نرمافزار دانشنامه تفسیر صافی، از این نسخه استفاده شده است.
در تطبيق اجمالى مطالب غيرروايى تفسير صافى با تفسير بيضاوى كه با مقايسه سه قسمت از ابتدا، وسط و انتهاى هر جلد، به ميزان حدود 10 آيه در هر مورد و آيات پراكنده ديگر از هر جلد صورت گرفت، میتوان تخمین زد که بیش از 90 درصد جملات غیرروایی تفسیر صافی، از بیضاوی است.
تفسیر صافى از نگاه دکتر ذهبی این تفسیر، همچون هر تفسیر وزین و مطرح دیگر، ستایش و نکوهشهایی را به دنبال داشته است؛ از جمله، دکتر محمدحسین ذهبى در التفسير و المفسرون(15) در بررسى تفاسیر شیعه، ۴۰ صفحه از کتاب خود را به معرفى و نقد تفسیر صافى اختصاص داده است.