چکیده:
بهرهبرداری از منابع موجود در فضای ماوراء جو در عین حال که منافع بیپایانی را برای بشریت به همراه دارد به علت ضعف فنی در دسترسی به این منابع، همچنان در قالب آمال دوردست انسانها باقی مانده است. با این وجود بعد فنی تنها نقطه ضعف بهرهبرداری و تملک منابع موجود در فضای ماوراء جو نیست بلکه فقدان رژیم حقوقی اختصاصی درخصوص بهرهبرداری از منابع موجود در فضای ماوراءجو منجر به بروز مسایل عدیدهای حول تملک گستره فضای ماوراء جو، منابع استخراج شده از آن و استفاده از منابع بدست آمده در راستای اصل میراث مشترک بشریت گشته است که راه را برای تفسیر موسع مسایل باز میگذارد. مقاله حاضر با روش تحلیلی- توصیفی به دنبال بررسی وضعیت حقوقی تحصیل اجرام سماوی و منابع موجود در این اجرام میباشد و در این راستا با امعاننظر به اسناد بینالمللی ذیربط و تجربیات حاصل از فعالیتهای بشری در سایر حوزهها در کره زمین به دنبال ارایه راهکارهایی حقوقی نسبت به فعالیتهای بشری در ورای این کره خاکی میباشد. بر همین اساس با مداقه در اسناد ذیربط این نتیجه حاصل میگردد که تفوق و یکپارچگی مقررات بینالمللی در زمینه تحصیل منابع فضایی راه را برای نیل به مقاصد کلان اقتصادی و ارتقا سطح رفاه اجتماعی در گستره بینالمللی فراهم میسازد و از دستاندازیهای قدرتهای فضایی و حدوث اختلافات متعدد ممانعت به عمل میآورد.
خلاصه ماشینی:
Statement by the board of directors of the international institute of space law (iisl) on claims to property rights regardingthe moon and other celestialbodies, available at: www.
1-2- استخراج معادن موجود در بستر دریاها در سیاره زمین یکی از مناطقی که سرشار از منابع معدنی میباشد بستر دریاها است که از دههها پیش با پیشرفت علم و فناوری، کشورها به فکر بهرهبرداری از معادن موجود در بستر دریاها افتادند و به علت آنکه دسترسی به چنین منابعی برای تعدادی از کشورها ممکن گشت مسائلی حول محور آن به وجود آمد که درنهایت با همکاری کشورهای مختلف منجر به انعقاد کنوانسیونهای مقتضی گردید که در این راستا کنوانسیون ۱۹۸۲ مونتهگوبی نقشی محوری در نظم و نسق دادن فعالیتهای انتفاعی در دریاها و بستر آنها ایفا مینماید.
با این وجود دولتهایی که از لحاظ فناوری پیشرفته هستند از مزایای حضور یک رژیم حقوقی که استخراج منابع موجود در اعماق دریاها را نظم و نسق میدهد، آگاه هستند؛ بنابراین گروهی از کشورهای غربی پیش از لازمالاجرا شدن کنوانسیون ملل متحد درخصوص حقوق دریاها رژیمی جایگزین پیشنهاد نمودند تا از شرکتهای تابع خود که صدها میلیون دلار برای فعالیتهای استخراجی در اعماق دریاها سرمایهگذاری نموده بودند، در راه کسب مجوز و مدیریت فعالیتهای استخراجی حمایت نمایند.
3-2- استخراج منابع موجود در قطب جنوب قطب جنوب به علت سرمای شدید و فاصله زیاد نسبت به کشورهای مختلف جهان به صورت دستنخورده باقی مانده است که وجود منابع معدنی در آن، کشورها را به تکاپوی بهرهبرداری از آن منابع انداخته است؛ در این زمینه ماده (1) معاهده فضای ماوراء جو اذعان مینمایند که بایستی اکتشاف و بهرهبرداری از فضای ماوراء جو از جمله ماه و سایر اجرام سماوی در راستای منافع تمامی کشورها (فارغ از میزان توسعه اقتصادی یا علمی آنها) صورت پذیرد.