چکیده:
در ایران و دیگر کشورهای عربی همواره شاعرانی بودهاند که برای سربلندی و رهایی میهن کوشیده و شعرشان را در خدمت وطن قرار دادهاند. درمیان این شاعران وطندوست میتوان به میرزادۀ عشقی، میقاتی طرابلسی، ساعاتی مصری اشاره کرد که برای روشنساختن افکار عمومی تلاش کرده و صدای وطن در برابر بیگانان و فساد دستگاههای دولتی شدهاند. میرزادۀ عشقی شاعر و روزنامهنگار دوران مشروطیّت ایران نیز یک انقلابی پرشور و احساس بوده که از شعرش به عنوان سلاحی برنده جهت ابراز عقیدهاش استفاده کرده و شعر، قلم و زبان خویش را در خدمت اهداف سیاسی و وطن قرار داده است. میقاتی و ساعاتی دو شاعر قرن نوزدهم میلادی بودند که وصف میهن در اشعار آنان نسبت به شاعران دیگر تجلّی بیشتری داشته است. این مقاله به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و با بهرهگیری از کتب و مقالات متعدّد در پی تحقّق دو هدف اساسی است: برشمردن ویژگیهای مشترک در شعر این شاعران و بیان تفاوتهای شعری این سه شاعر از حیث سبک خیال و اندیشه در بیان عواطف میهن دوستانه. از یافتههای این پژوهش میتوان به پیدایش درون مایههای مردمی از خلال وصف میهن، خیالپردازی نو و تفاوت این سه شاعر از جهت تصاویر شعری در توصیف میهن اشاره کرد.
Among both Iranian and Arab countries, there have consistently been poets who have tried assiduously for their homeland’s glory and freedom and have dedicated their poems so as to liberate their nations. Amongst these patriotic poems, Mirzadeh Eshghi, Miqati Al Tranblusi and Saati Al Mesri can be mentioned. They have intended to enlighten general public’s thoughts and to be the voice of their nation against outsiders or corrupt governments. Mirzadeh Eshghi as one of the poets and journalists of the Constitutional Era in Iran, was a revolutionary who utilized his poems as a sharp weapon to express his perspectives and used his poems, writings as well as his language to serve political purposes of his homeland. Miqati and Saati were 19th century poets whose works are considered to reflect their homeland’s illustrations more than any other poets. This study has been done with a descriptive-analytical approach and has benefitted from various books and articles for two main goals: To find common grounds in these poets’ works and to explain their differences in terms of imaginative styles and thoughts and their expressing of patriotic emotions. The results show emergence of people’s spirit from homeland description, modern imagination and differences among the three poems regarding their homeland’s illustrations.
خلاصه ماشینی:
براي نمونه از نظر عشقي سرزمين ايران و اوضاع كنوني آن بسيار نابسامان و شبیه دورۀ چنگيز است: نكبت و ذلّت و بدبختي و آثار زوال از سر و پيكر ما مردم دون ميريزد تخت جمشيد ز بيحسي ما بر سر جم خشت با سرزنش از سقف و ستون ميريزد (عشقي، 1379: 233) برای نمونه میقاتی در ادبیّات زیر با شیوهای سهل و سلیس وطن خویش را توصیف کرده است: وَ الرَّوضُ فَاحَ عَبِیرُهُ وَ الزَّهرُ کَلَّلَهُ النَدَا 1 وَ سَرَی النَسِیمُ عَلَی الرُبَا سَحَرَاً فَطَابَت مَورِدَا 2 (المیقاتی؛ أفندی، 1304: 47) و ساعاتی با تعابیری که به فهم عامۀ مردم نزدیک است، بدینگونه سرزمین مصر را توصیف میکند: وَ ذَاتُ قَرَارٍ وَ هیَ خَیرُ مَدینَهٍ وَ مُلکٌ عَظِیمٌ اَهلُهُ عَظمَاءٌ 3 عَلَی اَنَّهَا مِن جَنَّهِ الخُلدِ غَیضَه رِیَاضٌ بِهَا عَینٌ وَ اَنتَ ضِیَاءٌ 4 (الساعاتی؛ أفندی، 1911: 5) - و گلستان بوی عبیرش پخش شد، شکوفه با شبنم آراسته گردید.