چکیده:
فضای مجازی، به عنوان فضایی واقعی، امتداد اجتماع انسانی در بستر فنآوری اطلاعات و ارتباطات است. سرمایهگذاری هدفمند در جهت بهرهگیری بیشینهای از فرصتهای برآمده از این فضا در راستای احیای برخی از بنیادهای نظام سیاسی اسلام؛ مانند نظام امامت ـ امت شایستۀ توجه ویژه است. پرسش اصلی پژوهش این است که آیا این ساحت نو از زندگی بشر، ظرفیت نظام امامت ـ امت را دارد؟
این پژوهش، با روش توصیفی ـ تحلیلی و بهکارگیری ابزار کتابخانه و اینترنت در جمعآوری اطلاعات، پس از تبیین جایگاه نظام امامت ـ امت در اسلام و مقایسۀ آن با نظام دولت ـ کشور برآمده از معاهدۀ وستفالی و تحلیل مختصات فضای مجازی، تشکیل این نوع نظام را در فضای مجازی ممکن دانسته است. پژوهش، با ترسیم فضای جدید مطالعاتی، در صدد است مهمترین الزامات نظام امامت ـ امت سایبری را با تاکید بر نقش محوری سازمان همکاری اسلامی تبیین کند.
الأجواء الإلکترونیة بصفتها أجواء حقیقیة تعد امتدادا للمجتمع البشری فی رحاب تقنیة المعلومات والاتصالات، ولا شک فی ضرورة الاهتمام بشکل خاص بمسألة استثمار الفرص المتاحة من هذه الأجواء علی نحو هادف، إذ من شأن ذلک إحیاء بعض الأسس الارتکازیة فی النظام السیاسی الإسلامی مثل نظام إمامة الأمة.
السؤال الأساسی المطروح فی هذه المقالة هو: هل هذه الظاهرة الجدیدة فی حیاة البشر لها القابلیة علی استیعاب نظام إمامة الأمة؟
تم تدوین المقالة بمنهج بحث وصفی تحلیلی واستقصی الباحث المعلومات اعتمادا علی المصادر المکتبیة والإلکترونیة، وبعد أن وضح مکانة نظام إمامة الأمة فی الإسلام وقارنه مع نظام الدولة المنبثق من معاهدة وستفالیا وحلل مختلف أبعاد الأجواء الإلکترونیة، أثبت إمکانیة إقامة هذا النظام فی الأجواء الإلکترونیة.
طرح الباحث فی هذه المقالة صیغة بحثیة جدیدة بهدف بیان أهم مقتضیات نظام إمامة الأمة الإلکترونیة بالتأکید علی الدور المحوری لمنظمة التعاون الإسلامی.
Cyberspace as a real space consists in the extension of human community in the context of information and communications technology. Taking optimal advantage of available investment opportunities of cyberspace for the revival of some foundations of the Islamic political system such as the Imamate-Ummah system is worthy of considerable attention. The chief question of this research is whether or not this new realm of human life can have the capacity of establishing a Imamate-Ummah system.
Drawing upon the descriptive-analytic and library research methods, as well as the Internet in collecting data, this research, having explained the position of the Imamate-Ummah system in Islam by comparing it with the nation state originated from The Peace (treaty) of Westphalia and by making in-depth analysis of the features of cyberspace, considers it possible to establish the aforementioned system in cyberspace. Having illustrated the new study space, the research seeks to explain the most important implications of the establishment of Imamate-Ummah in cyberspace with emphasis on the pivotal role which the Organization of Islamic Cooperation can play in this regard.
خلاصه ماشینی:
واژگان كليدي امامت ـ امت، دولت ـ ملت، امت سایبری، سازمان همکاری اسلامی، فضای مجازی مقدمه (ii) در عصر جدید که ساختار نظام بین المللی برآمده از نظم «وستفالی» به سبب انگیزههایی چون افزایش تجارت، نیل به منافع رفاهی، افزایش قدرت چانهزنی در مسائل سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و تأمین ملاحظات امنیتی، جای خود را به ساختارهای منطقهای، فرامنطقهای و جهانی میدهد، تأکید بر سرزمینهای اسلامی منفک از هم و در قالب دولت کشور، افزون بر ناسازگاری با مبانی دینی، منافع دولت کشورهای اسلامی را بر نمیتابد و کمتحرکی در همافزایی، همگرایی و نظامسازی میان کشورهای مسلمان، زمینۀ استحالۀ آنان را در نظم نوین جهانی فراهم میسازد.
از دیگر سو، با توجه به واقعیات امروز جامعه جهانی که مسألهای تحت عنوان «امت» را بر نمیتابد و تحقق آن را مستلزم درهمریختن قواعد حقوقی و نظم عمومی حاکم بر جهان میداند، وضعیت موجود در نظام سیاسی جمهوری اسلامی، دولت ـ کشور است، اما چنانکه از متن قانون اساسی و از مشروح مذاکرات آن بر میآید که وضعیت مطلوب و آرمانی دولت ـ کشور ایران، پیریزی نظام امامت و امت است و نمیتوان از طرح آن چه اسلام با تکیه بر منطقی قوی بدان معتقد است، چشمپوشی کرد و به عذر عدم دستیابی به همۀ آن، بهکلی آن را کنار گذارد (جوان آراسته، 1379، ش16، ص168).