چکیده:
یکی از مهم ترین هدف های آموزش رهایی بخش، پرورش انسان های مسئول، نقاد و مشارکتجوست. هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگیهای کلاس درس رهاییبخش و نسبت آن با کلاس های درس آموزش عالی ایران بود. لذا، با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و با رجوع به نظریه های انتقادی و پژوهش های مرتبط با آموزش عالی ایران، در پی پاسخگویی به این سؤال بود که ویژگی های کلاس های درس رهایی بخش چیست و چه نسبتی با کلاس های درس آموزش عالی ایران دارد؟ یافتهها نشان داد که هدف آموزش رهاییبخش توسعه دموکراسی و خلق یک انسان جدید است. بر این اساس، استاد سیاستمدار و تسهیلگر یادگیری و دانشجو نیز سؤال محور و تردیدمحور است. در این زمینه در محتوای آموزشی بر جست وجوگری و دیدن شقوق مختلف موضوع تأکید می شود و روش تدریس نیز مبتنی بر رابطه شریک یاددهی و یادگیری و گفت وگو خواهد بود. بر همین مبنا، فضای کلاس درس رهاییبخش فرصتهایی را برای تمرین و توسعه کنشهای دموکراتیک دانشجویان فراهم می آورد. اما آنچه از سنجش نسبت کلاس های درس آموزش عالی ایران با ویژگی های رهایی بخش به دست آمد، این بود که با این ویژگی ها نسبتی ندارد، کلاس های درس آموزش عالی ایران غیرمشارکتی و اقتدارگراست، استادان به ایجاد رابطه با دانشجویان تمایلی ندارند، دانشجویان از آموزش رهایی بخش تجربه ای ندارند، محتوای کلاس ها حافظه محور و کمّی گر است، فضای درس غیرانگیزشی و سلسله مراتبی و تدریس نیز به صورت یکطرفه انجام می شود.
One of the most important goals of emancipatory education is to nurture responsible, critical and participatory people. The purpose of present study was to investigate the characteristics of the emancipatory classroom and its relationship with the classrooms of Iranian higher education. Therefore, by using descriptive-analytical method and referring to critical theories and research related to higher education in Iran, it seeks to answer the question of what are the characteristics of emancipatory classrooms and what is their relationship with higher education classes in Iran? The findings showed that the goal of emancipatory education is to develop democracy and create a new human being. Accordingly, the professor is a politician and a facilitator of learning and the student is also question-oriented and skeptical. In this regard, the educational content emphasizes searching and understanding the different aspects of the issue. The teaching and learning method will be based on partnership and dialogue. Accordingly, the emancipatory classroom atmosphere also provides opportunities for students to practice and develop democratic actions. But what obtained from the comparison of Iranian higher education classrooms with emancipatory characteristics indicated that there is no relation between these characteristics; Iranian higher education classrooms are non-participatory and authoritarian; professors are reluctant to interact with students; students have no experience of emancipatory education; the syllabus is memory-oriented and quantitative; and the atmosphere of the class is non-motivational and hierarchical with one-way teaching.
خلاصه ماشینی:
نتـايج پژوهش هـا ,Hassanpour) Hassanzadeh, Ghaedi Heidari & Bagheri, 2015; Javidi Kalateh Jafarabadi & (٢٠١١ ,Ebrahimi Tabas &Kerman Saravi, Navabi Rigi ;٢٠١٠ ,Abdoli حاکي از آن اسـت که بين ميانگين نمرههاي تفکر انتقادي دانشـجويان کارشـناسـي در چهار سـال تحصـيلي تفاوت آماري معنادار وجود ندارد و يافته هاي به دسـت آمده از مصـاحبه با اسـتادان در پژوهش هاشـمي و همکاران (٢٠١٤ ,Karamkhani &Hashemi, Salehi Imran ) نيز نشـان داده اسـت که آموزش عالي در پرورش مهارت تفکر انتقادي موفق نبوده اسـت .
نتايج پژوهش رمضـاني و همکاران Ramezani, Safaei) (٢٠١٠ ,Parsa &Moghadam درـباره ـتأثير برـنامـه درســـي آموزش عـالي در رشـــد تفکر انتقـادي دانشـجويان نشـان ميدهد که بر اسـاس آزمون اسـتاندارد، ميانگين نمرههاي تفکر انتقادي دانشـجوياني که سـال آخر تحصـيل خود را سـپري ميکنند، کمتر از حد متوسـط اسـت که اين خود مسـئله اي نگرانکننده براي آموزش عالي خواهد بود و ضـرورت بازنگري در هدفها، روشهاي آموزشـي رايج و به صـورت کلي، ضـرورت بازنگري در برنامه هاي درسـي را آشـکار ميسـازد.
فريره و شور (١٩٨٧ ,Shor &Freire ) فصلنامه پژوهش و برنامه ريزي در آموزش عالي، دوره ٢٧، شماره ١، ١٤٠٠ 43 اشاره کردهاند که فرايند رهايي را ميتوان از طريق گفت وگوي آزاد بين استاد و دانشجو ملاحظه کرد که در آن، آنان براي اين با هم ارتباط برقرار ميکنند که واقعيت خود را بازتاب دهند.
در خصـوص فضـاي فيزيکي کلاس درس رهاييبخش نيز آموزش و يادگيري بايد منبع الهام طراحي و معماري باشـد و اين موضـوع به رابطه بين طراحي و معماري و آموزش اشـاره ميکند (٨١-٧٩ :٢٠٠٩ ,Stevenson &Bell, Neary ).