چکیده:
این پژوهش به بررسی میزان آسیبپذیری تپههای ماسهای ساحلی در منطقۀ حفاظتشدۀ شبهجزیره میانکاله، واقع در بخش شرقی استان مازندران پرداخته است. قسمت عمدۀ این منطقه را تپههای ماسهای ساحلی تشکیل میدهد. این تپهها در کل جهان، تحت تأثیر فشارهای گوناگون طبیعی و انسانی سیستمهای بسیار حساسی هستند که حفظ آنها در نقش اکوسیستمهای مهم، نیاز به مدیریت صحیح دارد. این پژوهش بر آن است که میزان آسیبپذیری سیستم تپههای ماسهای را که زیستگاه گونههای گیاهی و جانوریِ این منطقه هستند، با استفاده از مدل DVI که برای نخستینبار در ایران انجام میشود، بررسی کند. برای انجام این بررسی از دادههای آماری، دادههای مکانی و بازدیدهای میدانی استفاده شده است. ابتدا منطقه به چهار قطعه تقسیم شده و این قطعات با پنج گروه از متغیرهای تأثیرگذار در این سیستم، مورد ارزیابی قرار گرفتند. مؤلفههای پنجگانه شامل شرایط ژئومورفولوژی تپههای ماسهای، عوامل دریایی، عوامل جوی، شرایط پوشش گیاهی و تأثیر فعالیتهای انسانی، اندازهگیری و مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج آسیبپذیری برای قطعههای اول، دوم، سوم و چهارم بهترتیب برابر 42، 37، 43 و 49 درصد بهدست آمد. از آنجایی که ضریب کمتر از 50 درصد آسیبپذیری پایین است، میتوان نتیجه گرفت که این منطقه براساس استانداردهای شاخص، درکل درصد آسیبپذیری پایینی دارد.
خلاصه ماشینی:
ايـن پـژوهش بـر آن اسـت کـه ميـزان آسيب پذيري سيستم تپه هاي ماسه اي را که زيستگاه گونه هاي گياهي و جـانوري ايـن منطقـه هستند، با استفاده از مدل DVI که براي نخستين بار در ايران انجام مي شود، بررسي کند.
مؤلفه هاي پنج گانه شامل شرايط ژئومورفولـوژي تپـه هـاي ماسه اي ، عوامل دريايي ، عوامل جوي ، شرايط پوشش گيـاهي و تـأثير فعاليـت هـاي انسـاني ، اندازه گيري و مورد ارزيابي قرار گرفته است .
آسيب پذيري را مي توان اين گونـه تعريـف کـرد، شـرايطي کـه موجب تسريع فرسايش و تخريب اکوسيستم شود يا وضعيت پيشرفته اي که به از بين رفتن تپه هاي ماسه اي مـي انجامـد (١٩٩٥ ,Davies et al ;٢٠٠١ ,Williams et al).
Dune Vulnerability Index هدف اين مطالعه تعيين ارزش آسيب پذيري تپه هاي ماسه اي ساحلي با اسـتفاده از مـدل DVI بـراي منطقـة مـورد مطالعه است .
پراکندگي گياهان نوع دوم در اين قطعه ، در قسمت جبهه اي رو به درياي تپه هاي ماسـه اي بيشـتر از ٦٠ درصد بوده و داراي ارزش ٣ است .
اين قطعه با پهناي سيستم تپه هاي ماسه اي فعال حدود ٤٨ کيلومتر، آسيب پذير بوده و از نظر پهناي زون دروني و جهت گيري ساحلي ، ارزش آسيب پذيري بالايي دارد.
ارقام اندازه گيري شدة مؤلفه هاي به کار رفته براي هريک از عوامل پنج گانة مدل ويليامز در قطعة چهارم {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} شکل ٣، نمودار چند ضلعي آسيب پذيري تپه هاي ماسه اي ساحلي را براي هر يک از چهار قطعه نشان مـي دهـد.