چکیده:
هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی مؤلفههای خلاقیت در وبسایت کتابخانههای مرکزی دانشگاههای وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به منظور ارتقای این مؤلفهها در وبسایتهای کتابخانههای دانشگاهی است. ساختار/روش/رویکرد: پژوهش حاضر به روش ارزیابانه انجام گرفت. جامعه پژوهش شامل 35 وبسایت کتابخانه مرکزی دانشگاههای وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بود که دارای صفحه مجزا کتابخانه مرکزی در وبسایت دانشگاه بودند. ابزار گردآوری دادهها یک سیاهه وارسی محققساخته، شامل 30 مؤلفه خلاقیت بود که در 4 بعد کلی اصالت (بدیع بودن و منحصر به فرد بودن)، شکل (طراحی و زیباییشناختی)، کارکرد (جالب بودن، سودمندی، قابلیتاستفاده، شخصیسازی) و منبع (انگیزاننده و مهارتهای خلاق) طبقهبندی و تنظیم شد. برای سنجش روایی سیاهه وارسی، از روش اعتبار محتوا استفاده شد. یافتهها: تحلیل یافتههای این پژوهش مبین آن است که از نظر دارا بودن مؤلفههای خلاقیت، وبسایتهای کتابخانه-های مرکزی دانشگاههای زنجان، مازندران، تهران، با کسب رتبههای نخست تا سوم در رأس و وبسایتهای دانشگاههای نوشیروانی بابل، تربیتمعلم آذربایجان و بیرجند، در پایینترین ردههای جدول رتبهبندی دانشگاهها قرار گرفتند. همچنین از 35 وبسایت مورد بررسی، تنها وبسایت کتابخانه مرکزی 9 دانشگاه از نظر دارا بودن مؤلفههای خلاقیت در وضعیت مطلوب قرار داشتند و بقیه در وضعیت مناسبی قرار نداشتند. نتایج حاصل از بررسی 4 بعد اصلی خلاقیت (اصالت، شکل، کارکرد و منبع) در وبسایتهای مورد بررسی نشان داد مؤلفههای بعد منبع با 71/65 درصد بیشتر از سایر مؤلفهها و مؤلفههای بعد کارکرد با 40 درصد، کمتر از سایر مؤلفهها در طراحی وبسایت کتابخانههای مرکزی دانشگاههای مورد بررسی موجود بود. نتایج آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن نشان داد در سطح 05/0 = α رابطه معناداری بین رتبههای وبسایتهای کتابخانههای مرکزی دانشگاههای وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) از نظر مؤلفههای خلاقیت با رتبههای وبسایتهای آن دانشگاهها از نظر پیوندهای دریافتی وجود داشت.
The main objective of this research was to evaluate creativity components in the central library websites of the universities dominated by the Ministry of Science, Research, and Technology (MSRT) of Iran to improve those components in university libraries. Research population included 35 library websites of the mentioned universities which had a separate homepage for their central libraries. Data were gathered by the use of a checklist that was made by researcher based on literature. This checklist contained the dimensions of creativity in university libraries websites. It encompassed 30 creativity components which were categorized under 4 main dimensions: originality (novelty, uniqueness), form (design and aesthetics), function (interest, usefulness, usability, and personalization), and source (motivation, and creative skills). To test the content validity of the checklist, it was sent to 9 specialists to gather their views. The results indicated that 3 library websites (Zanjan University, University of Mazandaran, and Tehran University), were gained top ranks. In the other hand, the central library websites of 3 others (Babol Noushirvani University of Technology, Tarbiat Moallem Azarbayejan University, and Birjand University) were at the end of ranking scale of creativity. Only 9 out of 35 investigated websites (including Zanjan University, University of Mazandaran, Tehran University, Imam Khomeini International University, Ferdowsi University of Mashhad, Isfahan University of Technology, University of Sistan & Baluchestan, University of Tabriz and Arak university) were in desired conditions of creativity components. Findings showed that, out of 4 creativity dimensions (originality, form, function, and source) evaluated, 65.71% of components of source dimension (the most) and 40% of function dimension one (the least) were available in the 35 central library websites of investigated universities. The results also revealed that there was a significant correlation between the ranking of the central library websites of MSRT and the ranking of the same universities websites regarding the receiving links (at α=0.05).
خلاصه ماشینی:
تحليل يافته هاي اين پژوهش مبين آن است که از نظر دارا بودن مؤلفه هاي خلاقيت ، وب سايت هاي کتابخانه هاي مرکزي دانشگاه هاي زنجـان ، مازنـدران ، تهـران ، بـا کسـب رتبـه هـاي نخسـت تـا سـوم در رأس و وب سـايت هـاي دانشـگاه هـاي نوشـيرواني بابـل ، تربيت معلم آذربايجان و بيرجند، در پايين ترين رده هاي جدول رتبه بندي دانشگاه ها قرار گرفتند.
تاکنون در ايران پژوهشي با موضوع خلاقيت در وب سايت ها انجام نشده اسـت ودر معـدود پژوهش هاي انجام شده نيز به ارزيابي عناصر و ويژگي هـاي وب سـايت هـاي دانشـگاهي (اصـغري پوده ١٣٨٠) تحليل محتواي آنها (٢٠٠٢ Farajpahlou)، يا سـاختار و محتـواي آنهـا (٢٠٠٣ Osareh) و يـا شـکل و ظـاهر وب سـايت هـاي ايـران (کولائيـان ١٣٨١)، و کيفيـت وب سـايت هـاي ايرانـي (عصاره و پاپي ١٣٨٧) پرداخته شده است .
٥. يافته هاي پژوهش پاسخ سؤال ١: هر يک از وب سايت هاي کتابخانه هـاي مرکـزي دانشـگاه هـاي وابسـته بـه عتف از نظر دارا بودن مؤلفه هاي خلاقيت در چه وضعيت ورتبه اي قرار دارند؟ براي پاسخ بـه ايـن سـؤال ، نخسـت بايـد سـؤال هـاي جـانبي چهارگانـه را پاسـخ داد تـا بعـد وضعيت کلي را از آنها استنتاج کرد.
آزمون فرضيه : بين رتبه هاي وب سايت هاي کتابخانه هاي مرکزي دانشگاه هـاي وابسـته بـه عتف از نظر دارابودن مؤلفه هاي خلاقيت بـا رتبـه هـاي وب سـايت هـاي آن دانشـگاه هـا بـر اسـاس پيوندهاي دريافتي رابطه معني داري وجود دارد.