چکیده:
بررسی مواجهه پادشاهان با منتقدان نیازمند تبیین مبحث حقوق مخالفان است که می تواند نوع نگاه حاکمان را نسبت به مردم در مثنوی به خوبی نمایان کند. پادشاهان در مثنوی به «نیک شاهان» و«بدشاهان» تقسیم می شوند که سلیمان و فرعون نماد این دو گروه هستند. بدشاهان که به سبب داشتن خوی استبدادی و حب جاه، خود را محق و مردم را مکلف می دانسته اند حقی برای مردم و مخالفان قائل نبوده اند که در این تحقیق موضع بد شاهان نسبت به مخالفان مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقاله که به شیوه توصیفی و تحلیل محتوا به انجام رسیده است پس از تعاریف پادشاه و مخالفان و اشاره به حق مخالفان، و تبیین موضع مولانا در خصوص پادشاهان و همچنین موضع پادشاهان در قبال منتقدان به دو دسته مثبت و منفی تقسیم شده است که موضع منفی شامل نقدناپذیری، خشم، حیله و نفاق، قتل، حبس و شکنجه و تهدید مخالفان می شود و در موضع مثبت به عفو و بخشش، انتقادپذیری، سکوت، احتیاط در کیفر مجرمان اشاره شده است که موضع منفی نسبت به مخالفان، نمود و بسامد بالاتری در مثنوی دارد.
Kings in Masnavi are divided into "good kings" and "bad kings", which Soleyman and Pharaoh are the symbol of these two groups. The evil kings who have taken the rights of the people and the people due to the arbitrariness and the position of their friendship have not given any rights to the rights of the people and the opposition. In this study, the reaction of the evil kings to the opposition has been investigated. After defining the king and the opponents and referring to the right of the opponents, and to raise the idea of Rumi about the kings and their characteristics, their position toward the opposition is divided into two groups: Positive and Negative that Negative reactions include denial of advice, anger, deceit, hypocrisy, murder, imprisonment, torture and threats of the opposition And in the positive reaction of forgiveness and forgiveness, counseling, silence, and Caution in punishing criminals have been investigated and The negative reaction to the opposition has more signs and symbols.
خلاصه ماشینی:
فصل نامه علمي تفسير و تحليل متون زبان و ادبيات فارسي (دهخدا) دورة ١٣، شمارة ٤٧، بهار ١٤٠٠، صص ١٠١ تا ١٣٢ تاريخ دريافت : ٩٨/٤/١٣، تاريخ پذيرش : ٩٩/٠٧/٣٠ (مقالۀ پژوهشي) تحليل موضع پادشاهان نسبت به منتقدان از ديدگاه مولوي در مثنوي معنوي 2 اسماعيل حسين پور١، دکتر حسن بساک چکيده بررسي مواجهه پادشاهان بامنتقدان نيازمندتبيين مبحث حقوق مخالفان است که مي تواندنوع نگاه حاکمان رانسبت به مردم درمثنوي به خوبي نمايان کند.
بدشاهان که به سبب داشتن خوياستبداديوحب جاه ،خودرامحق ومردم رامکلف ميدانسته اندحقيبرايمردم و مخالفان قائل نبوده اندکه دراين تحقيق موضع بدشاهان نسبت به مخالفان موردبررسيقرارگرفته است .
پيشينۀ تحقيق تاکنون پژوهشيکه به طورمستقل به بررسيوتحليل موضع پادشاهان نسبت به منتقدان ازديدگاه مولويدرمثنويمعنويبپردازد،انجام نپذيرفته واين پژوهش ميتواندازاين حيث پژوهشيجديدتلقيگردداماآثاريچندکه درقالب کتاب ومقاله منتشرشده اندبه نوعيبه موارديچون حقوق مخالفان ازمنظرسياسيومبتنيبراصل تساهل وتسامح پرداخته اندکه بدان اشاره ميشود:(کتابي،١٣٩٣)دراثرخودکه باعنوان :«جلوه هايمدارا درآثارسخنوران بزرگ فارسي»منتشرکرده است ؛بيشتربه بحث مداراوتساهل درمثنوي پرداخته است (عقدايي،١٣٨٩).
درمقاله «اوصاف حاکمان درمثنوي»نيز،علاوه براشاره به حکومت هاي غيرمشروع (که نمادش فرعون )وحکومت هايمشروع (که سليمان نمادآن است )به مباني فکريوويژگيهايحکومت مطلوب اشاره شده است ؛وليدراين مقاله باتکيه برحقوق مخالفان وبحث حق وتکليف ،نوع مواجهه پادشاهان بامخالفان ،موردبررسيقرارگرفته است .
ودرمسألۀارتباط رعيت باحاکم وحاکم بارعيت ،حتيافراطيترين ديدگاه هانيزهمه ميپذيرندکه حاکم يک حکومت صددرصد دينيهم که ظل الله است ،اين هم نسبت به رعايايخودش وظايفيدارد.
حقوق مخالفان بررسيمواجهه پادشاهان بامخالفان نيازمندتبيين مبحث حق مخالفان است که ميتواند نوع نگاه حاکمان نسبت به مردم درمثنويرابه خوبينمايان کند.
-حب جاه ومقام ،باعث سنگدليپادشاهان شده که قتل مخالفان وکودکان معصوم ، بيانگراوج قساوت پادشاهان بوده است .