چکیده:
پیشوند فعلی پر /par/por/: و شکل های تغییر یافتة آن (فر، فل) در فعل های یک پیشوندی پرستیدن، فرمودن و فعلهای دو پیشوندی پراگندن، پراکندن، فلخمیدن وفرغانیدن، یکی از ده ها پیشوندی است، که به اوّل مصدرهای ساده در زبان فارسی و دیگر زبان های ایرانی، از زبان ایرانی باستان تاکنون افزوده شده و معنی خاصی را به فعل افزوده است، امّا با گذر زمان و سیر تحول طبیعی زبان فارسی و عامل مهمتر، انتقال مرکزیت فرهنگی و سیاسی زبان فارسی از خاستگاه آن در خراسان و فرارودان به مرکز و غرب ایران (عراقِ عجم، آذربایجان و فارس) که عامّه مردم به زبان هایی غیر از فارسی تکلم میکردند، و فقط خواص علما، شاعران و نویسندگان دوزبانه که فارسی را به عنوان زبان رسمی، آموزشی و ادبی آموخته بودند، بسیاری از مصدرهای پیشوندی، ناشناخته مانده و به کاربرد مصطلح و معمول آنها در متون رسمی، ادبی و تاریخی بسنده شده است، مصدرهای سادة ستیدن (پرستیدن)، مودن (فرمودن)، گندن (آگندن، پراگندن)، میدن (خمیدن، فلخمیدن)، نیدن (غانیدن، فرغانیدن)، حتی در خراسان مهجور و متروک گردیده است.
جستجوی پیشوند تاریخی «پر /par/،/por/» در متون مکتوب زبان فارسی و دیگر زبان ها و گویش های ایرانی (مرده و رایج) و حتی همسایه (حوزة زبان سانسکریت) و گردآوری اطلاعت و تفسیر و تحلیل آن، این واژه را که صاحبنظران، در مقولة حرف انگاشته اند، به واژهای مرکب از ریشة فعلی و پسوند (ر) ارتقاء داده است، و همچنین ده ها پیشوند تاریخی دیگر نیز ارزش جستجو و پژوهش را دارند.
The verbal prefix par or por and its changed forms (far, fal) in one-prefix verbs as /parastidan/ , /farmoudan/ and two-prefix verbs as /paragandan/, /falakhmidan/ and /forghanidan/ is among dozen prefixes added to the beginning of simple infinitives in Persian Language and other Iranian languages since the ancient Persian language and have added a special meaning to the verb, but with the passage of time and the course of the natural development of the Persian language, and more importantly, the transfer of the cultural and political center of Persian language from its origins in Khorasan and Transoxiana to the center and west of Iran (Non-Arab Iraq, Azerbaijan, and Fars), where the general people spoke in languages other than Persian, and only bilingual elite, scholars, pots and writers have learned Persian as official, educational, and literary language, many of the prefix infinitives and simple infinitives which had taken prefix have remained unknown and their application in official, literary, and historical texts has been considered sufficient. The simple infinitives as /setidan/, /moodan/, /gandan/, /midan/, /nidan/ have even been abandoned in Khorasan. Searching for the historic prefix / par /por/ in the written texts of Persian language and other languages and dialects (dead and common), and even neighbor (Sanskrit language domain), and its data collection and interpretation and analysis, this term that pundits have placed in the category of )Letters( has been promoted to a compound word of the current root and the )re(suffix
خلاصه ماشینی:
فصل نامه علمي تفسير و تحليل متون زبان و ادبيات فارسي (دهخدا) دورة ١٣، شمارة ٤٧، بهار ١٤٠٠، صص ١٣ - ٤٤ تاريخ دريافت : ٩٨/٥/١٣، تاريخ پذيرش :٩٩/٧/٣٠ (مقالۀ پژوهشي) تفسير و تحليل معنايي پيشوند فعلي تاريخي پر/par/por/، بر پايۀ متون زبان و ادبيات فارسي عبدالعزيز دولتي بخشان ١، دکتر علي محمد مؤذني 2 چکيده پيشوند فعلي پر /por/par/: و شکل هاي تغيير يافتۀ آن (فر، فل ) در فعل هاي يک پيشوندي پرستيدن ، فرمودن و فعل هاي دو پيشوندي پراگندن ، پراکندن ، فلخميدن و فرغانيدن ، يکي از ده ها پيشوندي است ، که به اول مصدرهاي ساده در زبان فارسي و ديگر زبان هاي ايراني، از زبان ايراني باستان تاکنون افزوده شده و معني خاصي را به فعل افزوده است ، اما با گذر زمان و سير تحول طبيعي زبان فارسي و عامل مهم تر، انتقال مرکزيت فرهنگي و سياسي زبان فارسي از خاستگاه آن در خراسان و فرارودان به مرکز و غرب ايران (عراق عجم ، آذربايجان و فارس ) که عامه مردم به زبان هايي غير از فارسي تکلم ميکردند، و فقط خواص علما، شاعران و نويسندگان دوزبانه که فارسي را به عنوان زبان رسمي، آموزشي و ادبي آموخته بودند، بسياري از مصدرهاي پيشوندي، ناشناخته مانده و به کاربرد مصطلح و معمول آن ها در متون رسمي، ادبي و تاريخي بسنده شده است ، مصدرهاي سادة ستيدن (پرستيدن )، مودن (فرمودن )، گندن (آگندن ، پراگندن )، ميدن (خميدن ، فلخميدن )، نيدن (غانيدن ، فرغانيدن )، حتي در خراسان مهجور و متروک گرديده است .