چکیده:
با آغاز مواجهۀ جامعۀ ایران با غرب، پرسش دربارۀ انحطاط و راه خروج از آن به مسئلۀ اصلی منورالفکران تبدیل شد. هر فرد و گروهی در مواجهه با بحران های جامعۀ ایران، الگوی خاصی را پیشنهاد میداد. علی اکبر داور به تأمل دربارۀ این موضوع پرداخت. مسئلۀ اصلی مقاله، بازخوانی انتقادی آرای داور دربارۀ عقبماندگی ایران است. پرسش مقاله نیز این است که داور چه الگویی از توسعه را مطلوب می دانست؟ فرضیۀ این مقاله این است که الگوی غالب در اندیشۀ داور، الگوی اصلاح اقتصادی بوده است. یافته هایِ این نوشتار نشان می دهد داور برخلاف بسیاری از منورالفکران، درکی اخلاقی از مفهوم تجدد نداشت. وی ریشۀ برتری غرب را در قدرت اقتصادی و صنعتی آن می دید. داور معتقد بود اصلاحات اقتصادی مقدّم بر اصلاحات سیاسی و فرهنگی است. از مجرای این تفکر، او به استبداد مُنَوِّر روی آورد؛ زیرا معتقد بود در سایۀ حکومتی مقتدر میتوان این اصلاحات را انجام داد. نتیجۀ این نوع تفکر، درکی سطحی از تجدد و نوسازی بود. داور بدون توجه به مبانی و الزامات تمدن غرب، سعی کرد با تغییر شکل حکومت و اصلاحات اقتصادی، جامعۀ ایران را از انحطاط برهاند. اجرای این سیاست به نوسازی ناقص و بدوی منجر شد؛ نوسازیای که نتوانست پاسخی اصولی به مسائل جامعۀ ایران بدهد.
At the initiation of Iranian society encounter with West, the inquiry of the retrogradation and ways out became the principle issue amongst intellectuals. Each person and group proposed a specific model in the initiation of the crises of Iranian society. Aliakbar Dawar thoughts about this matter. The basic question is that what was his desirable pattern for devolpement. The hypothesis of this article is that the dominant model in the Dawar thought was the model of economic reform. The outcomes of this research shows that, despite of the majority of the intellectuals during this Era, Dawar did not have an ethical perception of modernism. He believed that the predomonency of West is due to its economical and industrial excellence. Therefore, he insisted that the political and cultural reforms are both useless. Dawar believed that the economical reforms are prior to both political and cultural reforms. Through this belief, he tended to enlighted despotism. Because he believed that those reforms are applicable under the governing of a dominant regime. The outcome of such a belief, was a superficial perception of modernism and modernization. Dawar, without paying attention to fundament and requirements of Western Civilization, tried to extricate Iranian society from retrogradation by either some minor economical reforms and government deformation. Adoption of this policy led to incomplete and primitive modernization. The kind of modernization that was not able to give an effective response to Iran's problems at that moment.
خلاصه ماشینی:
تقدم اصلاحات اقتصادی بر اصلاحات سیاسی ؛ 1 بازخوانی آرا و اندیشه های علی اکبر داور 2 حسن رجبی فرد تاریخ دریافت : ١٣٩٩/٠٦/٢٣ تاریخ پذیرش : ١٣٩٩/٠٩/٢٠ چکیده با آغاز مواجهۀ جامعۀ ایران با غرب، پرسـش دربـارۀ انحطـاط و راه خـروج از آن بـه مسئلۀ اصلی منورالفکران تبدیل شد.
از نظر وی ، این همان الگویی بود که دولت ژاپن آن را به کار گرفت و موفق شد (روزنامۀ مرد آزاد، ٢٥ دلو ١٣٠١: شمارۀ ١٢، ص١).
داور بر این باور بود که مهم ترین مسئلۀ جامعۀ ایران ، بحران اقتصادی است .
بنا بر نظر داو «وطن پرست های ژاپنی » به جای انقلاب و تأسیس مـدارس ، اقتـصاد خود را اصلاح کردند؛ زیرا ریشۀ برتری و قدرت غرب نه در توان علمی ، فنی و نظامی ، بلکـه در توان اقتصادی آنها نهفته بود (روزنامۀ مرد آزاد، ١٢ سرطان ١٣٠٢: شمارۀ ٨٨، ص١).
براساس ایـن رویکـرد، تـا زمـانی کـه اسـاس زندگانی اقتصادی تغییر نکند، نمی توان از آرمان های سیاسی صحبت کـرد (روزنامـۀ مـرد آزاد، ٣٠ جوزا ١٣٠٢: شمارۀ ٨٠، ص١).
بـه تعبیـر داور «حکومت های دورۀ استبداد، تشدد و سختی می کردند ولی نه برای تربیت و ترقی ملت ایـران » (روزنامۀ مرد آزاد، ٣٠ سرطان ١٣٠٢: شمارۀ ١٠١، ص١).
The Priorship of Economical Reform Upon Political Reform 1 A Read Out on Aliakbar Dawar's Ideas & Opinions 2 Hassan Rajabi Fard Received: 2020/09/13 Accepted: 2020/12/10 Abstract At the initiation of Iranian society's encounter with the West, the inquiry of the retrogradation and ways out became the principal issue amongst intellectuals.