چکیده:
مجالس مذهبی یکی از شعائر دین مبین اسلام و مورد تاکید قرآنکریم و روایات اسلامی است که به عنوان اساس دین و معیار ایمان معرفی شده است؛ چراکه حبّ اهلبیت علیهم السّلام راه نجات بشر و رسیدن به سعادت حقیقی است. در این پژوهش با بهکارگیری روش توصیفی تحلیلی، بایستههای مجالس مذهبی و نقش این مجالس در گرایش مردم به اسلام با بررسی آیات قرآنکریم و روایات معصومین علیهم السّلام تبیین شده است. بمنظور دستیابی به پاسخ پرسش اصلی تحقیق، نخست به بیان بایستههای محتوایی این مجالس از جمله بهرهمندی از حکمت، مستندبودن، موعظه، غلو و سپس بایستههای شکلی و ظاهری مانند رعایت اوقات نماز، استفاده از اشعار و نوحههای مناسب، پرهیز از بدعت و غنا پرداخته شده است تا الگویی مطلوب از این مجالس به مخاطبان ارایه شود. این بایستهها به دو دسته ایجابی و سلبی تقسیم میشوند؛ بایستههای ایجابی از ناحیهی سخنرانان و مداحان در مجالس مذهبی باید رعایت شود و دسته دوم، نبایدهایی است که از جانب مداحان، سخنرانان و برگزارکنندگان باید مورد توجه قرار گیرد. شناخت و توجه به این بایستهها سبب میشود که این مجالس به هدف اصلی خود که شناخت اهلبیت علیهم السّلام است، دست یابند و دین در جامعه زنده و پویا باشد و از نسلی به نسل دیگر منتقل شود.
Religious meetings, introduced as a basis of religion and a criterion of faith, are one of the Islamic rites and are emphasized by the Holy Quran and Islamic narratives; because, the love of Ahl al-Bayt is the way of the salvation of human beings and of achieving true happiness. In this descriptive-analytical research, the requirements of religious meetings and their role in tendency of people to Islam are explained by reviewing the verses of the Holy Quran and innocents› narratives. For answering the main research question, first, the content requirements of these meetings, such as taking advantage of wisdom, documenting, preaching, and exaggerating, are expressed, and then the appearance requirements, including observing the times of prayer, using appropriate poems and laments, avoiding heresy and music, are expressed, so that it presents a desirable model from these meetings to audience. These requirements are divided into affirmative and negative requirements. The affirmative ones should be observed by the lecturers and admirers in the religious meetings, and the other ones should be avoided by them. Knowing and paying attention to these requirements make these meetings gain knowledge about Ahl al-Bayt, as their main goal, and make the religion be alive and dynamic and pass down from one generation to the next.
خلاصه ماشینی:
بایستههای مجالس مذهبی از منظر آیات و روایات سیده عاطفه موسوینژاد چکیده مجالس مذهبي یکی از شعائر دین مبین اسلام و مورد تأکید قرآنکریم و روایات اسلامی است که به عنوان اساس دین و معیار ایمان معرفی شده است؛ چراکه حبّ اهلبیت((ع)) راه نجات بشر و رسیدن به سعادت حقیقی است.
این بایستهها به دو دسته ایجابی و سلبی تقسیم میشوند؛ بایستههای ایجابی از ناحیهی سخنرانان و مداحان در مجالس مذهبی باید رعایت شود و دسته دوم، نبایدهایی است که از جانب مداحان، سخنرانان و برگزارکنندگان باید مورد توجه قرار گیرد.
از این رو پژوهش حاضر بر آن است تا ضمن رویکردی عملی به مبحث دینداری، بایستههای مجالس مذهبی را در متون اسلامی مورد بررسی قرار دهد.
1. بایستههای محتوایی منظور از بایستههای محتوایی در این نوشتار، آن دسته از بایدها و نبایدهایی است که در محتوای برنامههای مجالس مذهبی وجود دارند.
این بایستهها به دو دسته ایجابی و سلبی تقسیمبندی میشوند که بایستههای ایجابی از ناحیهی برگزارکنندگان، سخنرانان و مداحان در مجالس مذهبی باید رعایت شوند و موارد سلبی ممكن است از ناحیهی دشمنان و یا حتی شرکتکنندگان و برگزارکنندگان انجام شوند.
همچنین آيات فراوانی در قرآن، مسلمانان را به تهذيب نفس ترغیب نموده است: «وَ مَنْ جاهَدَ فَإِنَّما يُجاهِدُ لِنَفْسِهِ إِنَّ اللَّهَ لَغَنِيٌّ عَنِ الْعالَمينَ» (عنكبوت:6)؛ كسى كه جهاد و تلاش كند براى خود جهاد مىكند، چراكه خداوند از همه جهانيان بىنياز است.
این بایستهها به دو دسته ایجابی و سلبی تقسیمبندی میشوند که بایستههای ایجابی از ناحیهی برگزارکنندگان، سخنرانان و مداحان در مجالس مذهبی باید رعایت شوند و بایستههای سلبی ممکن است از ناحیهی دشمنان و یا حتی شرکتکنندگان و برگزارکنندگان ایجاد شوند.