چکیده:
تربیت اخلاقی متربّیان از مهمترین بخشهای هر نظام آموزشی است. هدف پژوهش حاضر، تبیین عناصر برنامۀ درسی تربیت اخلاقی با توجه به سیرۀ تربیتی امام رضا(ع) است. رویکرد پژوهش حاضر کیفی و روش آن سنتزپژوهی است. جامعۀ پژوهش کلیه مقالاتی هستند(30 مقاله) که از سال 1387 تا 1399 دربارۀ سیرۀ تربیتی امام رضا(ع) ارائه شدهاند. نمونۀ پژوهش 19 مقاله است که این تعداد بر اساس پایش موضوعی، اشباع نظری دادهها و به صورت هدفمند انتخاب شدهاند. دادههای پژوهش از تحلیل کیفی اسناد مورد مطالعه، گردآوری شدهاند. با تجزیه و تحلیل دادهها، ویژگی عناصر برنامه درسی با توجه به نظریه میلر در 6 بُعد، 25 عامل و 48 مؤلفه سازمان یافت. براساس یافتهها اهداف برنامۀ درسی تربیت اخلاقی باید کثرتگرا، انعطافپذیر، غایتگرا و دموکراتیک باشد، روشهای تربیت اخلاقی ایجابی، اصلاحی، روشهای فعال، روشهای مستقیم و روشهای غیرمستقیم است. یادگیرنده، خودانگیخته، تعاملگرا، مستقل و مسئولیتپذیر است و معلم دارای مهارتهای حرفهای، مهارتهای ارتباطی، آراسته به فضایل اخلاقی و آراستگی ظاهری است؛ ارزیابی فرایند تربیت اخلاقی فرایندی مستمر، جامع بوده و در آن به خودسنجی و اصل اعتدال توجه میشود و محیط یادگیری، دارای جوی اخلاقی و دینی است.
The moral nurture of trainees is of the most important problem in every educational system. The aim of this research is explanation of features of curriculum’s components for moral nurture in regard to Imam Rida’s (as) educational method. Approach of the research is descriptive and its method is research synthesis. The research population is all articles (30 articles), which have been presented from 2008 to 2020 about the Imam Rida’s (as) educational method. The research sample is 19 articles, which have been chosen systematically on thematic monitoring and theoretical data saturation. The data of research have been gathered from descriptive analysis of studying documents. By analyzing the data, the feature of curriculum’s components is organized on 6 dimensions, 25 factors due to Miller’s theory. Based on results, the goals of curriculum for moral nurture must be diverse, targeted, flexible and democratic, the positive, and amendatory moral training, active methods, and, direct and indirect methods. Learner is spontaneous, interactive, independent and responsible; and teacher has professional skills, communication skills and has moral virtues and is a handsome person; Assessment of the moral nurture process is continuous and comprehensive in which is concerned self-assessment and moderation principle and the fit learning environment must have ethical and religious atmosphere.
خلاصه ماشینی:
ir بيان مسئله پيامبــر اکــرم همــواره کارهــاي خــوب را ســتايش کــرده و افــراد شايســته را مــورد ســتايش قــرار داده اســت (يبلويي و همــکاران ، ۱۳۹٥: ۱۳۷)، ايشــان مي فرماينــد: بــه راســتي کــه مــن مبعـوث شـده ام تـا شـرافت هاي اخلاقـي را تمـام کنـم (و بـه مـردم بيامـوزم )۱ و در جايـي ديگـر مي فرماينـد کـه مـن بـراي تعليـم فرسـتاده شـده ام ۲، ايـن دو فرمايـش بـر ايـن دلالـت دارد کـه تربيـت و اخـلاق در کنـار هـم بـوده و مـورد تأکيـد ديـن مبيـن اسـلام اسـت .
لـذا در ايـن پژوهـش بـر آن شـديم تا با اسـتعانت از آن حضــرت و بــا توجــه بــه پژوهش هــاي انجــام شــده در ايــن زمينــه بــه تبييــن ويژگي هــاي عناصـر برنامـۀ درسـي تربيـت اخلاقـي بـا توجـه بـه سـيرٔە تربيتـي امـام رضـا بپردازيـم .
/ شکل ۱: عناصر برنامه درسي تربيت اخلاقي با توجه به سيرٔە رضوي نتيجه گيري در ايــن پژوهــش ســعي شــد بــا بررســي مقــالات پژوهشــي انجــام گرفتــه در زمينــۀ تربيــت و تربيــت اخلاقــي بــا توجــه بــه ســيرٔە تربيتــي امــام رضــا بــه جمع بنــدي و خلاصه ســازي نتايــج پژوهش هــا در ايــن زمينــه پرداختــه و دلالت هــاي آن در عناصــر برنامــه درســي از منظــر ميلــر (اهــداف ، دانش آمــوز، معلــم ، روش ياددهــي و يادگيــري ، ويژگي هــاي محيــط آمــوزش و ارزشــيابي ) اســتخراج شــود.