چکیده:
میرزا احمد متولی باشی متخلص به «روشن» از شعرای گمنام عهد قاجاری است که مدتی منصب تولیت آستان حضرت احمد بن موسی الکاظم شاهچراغ (ع) را عهدهدار بوده است. اهمیت این بقعۀ متبرکه و به تبع آن منصب تولیت این آستان در طول تاریخ مورد ادعای افراد بسیاری واقع شده است. افرادی گاه با انتصاب از سوی امرا و سلاطین و گاهی به عنف آن را تصاحب کردهاند. این منصب در عهد صفوی و قاجار بر عهدۀ خاندان حسینی شریفی از نوادگان علامه میرشریف جرجانی بوده است. در نسخه خطی دیوان میرزا احمد متولی باشی اشعاری وجود دارد که بیانگر اختلاف وی با فرد یا افرادی بر سر منصب تولیت آستان حضرت شاهچراغ (ع) است. این مقاله به شیوۀ توصیفی، تحلیلی و بر اساس نسخه خطی دیوان اشعار میرزا احمد متولی باشی، وقفنامه میرزا حبیبالله شریفی تولیت عهد صفوی آستان و طومار خطی استشهادنامه سادات دشتکی به عنوان مدعیان تولیت این آستان که در کتابخانۀ شاهچراغ (ع) ثبت و نگهداری میشود، این موضوع را بررسی کرده است؛ همچنین زوایای پنهان این اختلاف اعم از آغاز و چگونگی پیدایش اختلاف و سیر انتصاب هر یک از متولیان از عهد صفوی تا دورۀ پهلوی اول را تبیین و تشریح و نتیجهگیری کرده است.
Mirza Ahmad Motavalli Bashi, nicknamed Roshan, is one of the unknown poets of the Qajar era, who for some time was in charge of the shrine of Ahmad ibn Musa al-Kazim Shah Cheragh (as). The importance of this holy shrine and, consequently, the position of the headship of this Astan (threshold) has been claimed by many people throughout history. Sometimes, people appointed by kings have seized it by force. In the Safavid and Qajar eras, this position was held by the Hosseini Sharifi family, a descendant of Allama Mirsharif Jorjani. In the manuscript of Mirza Ahmad Motavalli Bashi poetry book, there are poems that express his disagreement with the person or persons over the position of the guardian of the threshold of Hadrat Shah Cheragh (as). This article is descriptive, analytical and based on the manuscript of Mirza Ahmad Motavalli Bashi's poetry collection has examined the issue of endowment letter of Mirza Habibaullah Sharifi, the head of Astan in the Safavid era, and the testimonies scroll of Sadat Dashtaki, as the claimants of the headship of this Astan, which is registered and kept in the library of Shah Cheragh (as). This article also explains and concludes the hidden aspects of this dispute, including the beginning and how the dispute arose and the historical course of the appointment of each of the trustees from the Safavid era to the first Pahlavi period.
خلاصه ماشینی:
129230 مقاله پژوهشي توليت آستان حضرت شاه چراغ در اسناد و نسخ خطي دريافت : ۱۳۹۸/۱۰/۸ پذيرش : ۱۳۹۸/۱۲/۲۱ محمدرضاضيا۱،سيداحمدحسيني کازروني ۲،سيدجعفرحميدي ۳ چکيده ميـرزا احمـد متولـي باشـي متخلـص بـه «روشـن » از شـعراي گمنـام عهـد قاجـاري اسـت کـه مدتـي منصــب توليــت آســتان حضــرت احمــد بــن موســي الکاظــم شــاه چراغ را عهــده دار بــوده اســت .
در نسـخه خطـي ديـوان ميـرزا احمـد متولـي باشـي اشـعاري وجـود دارد کـه بيانگـر اختـلاف وي بـا فـرد يـا افـرادي بـر سـر منصـب توليـت آسـتان حضـرت شـاه چراغ اســت .
ايــن مقالــه بــه شــيؤە توصيفــي، تحليلــي و بــر اســاس نســخه خطــي ديــوان اشــعار ميــرزا احمـد متولـي باشـي ، وقف نامـه ميـرزا حبيب اللـه شـريفي توليـت عهـد صفـوي آسـتان و طومـار خطـي استشـهادنامه سـادات دشـتکي بـه عنـوان مدعيـان توليـت ايـن آسـتان کـه در کتابخانـۀ شـاه چراغ ثبـت و نگهـداري مي شـود، ايـن موضـوع را بررسـي کـرده اسـت ؛ همچنيـن زوايـاي پنهـان ايـن اختـلاف اعـم از آغـاز و چگونگـي پيدايـش اختـلاف و سـير انتصـاب هـر يـک از متوليـان از عهـد صفـوي تـا دورٔە پهلـوي اول را تبييـن و تشـريح و نتيجه گيـري کـرده اسـت .
بــا عنايــت بــه وقف نامــه ميــرزا حبيب اللــه شــريفي کــه همچنــان به صــورت نســخه خطــي موجـود اسـت و بـا توجـه بـه مطالبـي کـه بيـان شـد، ميـرزا حبيب اللـه شـريفي توليـت آسـتانه و امــلاک موقوفــه شــاه چراغ را بــه شــاه خليل اللــه ســپرده بــود.