چکیده:
نفقه یکی از لوازم ملکیت و سرپرستی است که در متون فقهی به عنوان واجب معرفی شده است. فقهای شیعه نفقه را برای عیال (پدر، مادر، همسر و فرزند)و مملوکات آدمی مانند عبد و کنیز و حیوانات را نیز واجب می دانند. خواه حیوان مفید باشد یا خیر، حلال گوشت باشد یا خیر. به عبارت دیگر نفقه و خرجی تنها مربوط به آدمی نبوده و جانوران تحت ملکیت او نیز حقی بر گرده آدمی دارند. نگهداری حیوانات ضمانی مدنی را در پی دارد که بر مالک لازم است تا با رعایت حقوق مملوکات از آنها حمایت نموده یا به اجبار تن به حمایت دهد. نفقه مفهومی دارد و بنابر همین معنا فقها با توجه به سنت و قواعد فقهی آن را لازم دانسته اند. همچنین دخالت حاکم را در رابطه با مجبور کردن مالک بر انفاق لازم دانسته اند.
خلاصه ماشینی:
نفقه ،فقه حکومتی، حیوانات ، حرمت روح ، حاکم تاریخ دریافت : ٩٥/٢/٧ تاریخ پذیرش :٩٥/١٠/١٢ عضو هیات علمی, گروه معارف اسلامی, دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزکوه مقدمه فقه حکومتی و نیاز جامعه به حاکم برای نظم بخشیدن به امور از مسائل مهمی است که در همه شئون اجتماعی و فردی دخالت داشته و می تواند راهگشای خوبی برای رفع تخاصم و نیازهای حقوقی جامعه باشد.
(ابن فارس ،١٤٠٤، ٥،ص ٤٥٤)بنابر آنچه از اهل لغت بیان شد، نفقه به معنای تمامی هزینه های ضروری برای ادامه حیات و زندگی است که سرپرست خانواده بر عهده خود دارد.
بدین ترتیب که وقتی یک فرد از دادن نفقه به حیوان خود، خودداری می نماید این حاکم است که با دخالت خویش می تواند از اختیارات استفاده کرده و برای سلامتی حیوان نفقه را از مالک با اجبار بگیرد.
در هر صورت این اجبار بدین ترتیب است که در صورت عدم رسیدگی لازم توسط مالک حیوان اعم از خوراک، مسکن مناسب ، بهداشت ، و هر امری که به صورت معمول برای جانور نیاز است ، حاکم وظیفه دارد تا با اجبار فرد به پرداخت نفقه او را مخیر به یکی از سه راه ذیل نماید: الف ) یا نفقه را پرداخت کند؛ بدین ترتیب که باید هزینه های مربوط به حفظ و نگهدرای اعم از خوردن ، محل مناسب ، بهداشت و غیره را تأمین نماید.
زمانی که فرد خود از پرداخت نفقه عاجز باشد یا توانائی پرداخت نداشته باشد، این حاکم است که می تواند با ورود به مسئله به حل آن پرداخته و یکی از راه های فوق و یا حتی اعمال نظر خویش اقدام نماید.