چکیده:
رشد و سعادت انسان در گرو صحیح دشمن شناسی و مصمون ماندن از آسیبهای دشمن است که در ابعاد گسترده تر آن در سطح اجتماع باعث ایجاد جامعهای مستحکم در برابر حکومتهای خارجی است. به همین دلیل شناخت دشمن و شیوه برخورد با دشمن به عنوان آموزه اخلاقی متأثر از دستورات دینی در فرهنگ و ادبیات همواره توجه بوده است. تحفةالملوک کتابی مشتمل از نکات اخلاقی با زبانی شفاف و ساده در باب جداگانه به توصیف و تعریف دشمن و دشمن شناسی پرداخت است. در مقاله حاضر، سعی بر شناخت دشمن با توجه به شرح دشمن شناسی در تحفةالملوک است. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی – تحلیلی و بر مبنای مطالعات تاریخی و نصیحت الملوک ها به بررسی موضوع بپردازد.
خلاصه ماشینی:
معرفي نصيحيۀ الملوکها شيوه حکومت کردن و حفظ راه و رسم آن در برخورد با خلق ، آييني بود که هيچ وقـت از منظر ايرانيان صاحب فن و خردمندان آگاه به فنون سياسـت حکمرانـي بـه دور نبـود چنـان کـه سلاطين ، حکام ، علما و دانشمندان ايراني چه در عهد باستان و چه در عهـد اسـلامي همـواره در قالب آثاري به صورت کتاب ، نصيحت نامه يا نامه يا وصيت نامه هايي سياسي_اخلاقي بـدين امـر خطير احاطه داشته اند (شاهين و ديگـران ، ١٣٩٤: ٢).
حکمت عملي به سه بخش تقسيم ميشود: ١- تدبير نفس يا رعايـت وظـايفي کـه هـر فردي با خودش داشته ، به عبارت ديگر حدود شخصيت و تهذيب نفس خويش را حفـظ کنـد، ٢- تدبير شخصي در کانون خانواده به اصطلاح تدبير منزل که در اين بخـش روابـط بـين افـراد محدودي در محيط کوچکي به نام خانه و منزل مورد نظـر اسـت ، ٣- تـدبير جامعـه يـا سياسـت مدن که تنظيم حکيمانه قوانين جامعه است (واعظ جوادي، ١٣٤٥، مقدمه : ٥).
نصـايح و توصـيه هـاي مؤلفـان اين نوع آثار و دستورالعمل هاي گران بهاي آنها براي کساني کـه کـار ملـک و رعيـت بـه آنهـا واگـذار شـده همـواره اثـرات مثبتـي بـر شـيوه حکومـت مـداري آنهـا گذاشـته است (سـپهوند و محمدزاده ، ١٣٩٥: ١٨٨).