چکیده:
به ارتباط زبانهای تاتی» هرزنی و تالشی با یکدیگر در دهههای گذشته اشاراتق شده است»
اما دربارة هرزنی و دیگر زبانهای ابرانی منطقة آذرپایجان» هنوز حرفهای ناگفة بسیاری
وجود دارد. نگارنده در این مقاله کرشیده است که برای پیگیری ارتباط این سه زبان با
یکدیگر» به مقایسة شناسههای آنما پیردازد. شناسه که بهعنوان وندی دستوری» تخص و
شمار فعل را مشخص میکند از آغاز در زبانهای ایرانی تنوّع داشته است. زبانها و
گویشهای ایرانی نو نیز از چند دسته شناسه استفاده میکنند. شناخت شناسههای خاص
هر فعل» علاوه بر شناخت دقیق فعلهای آن زبان و توصیف آن» به شناخت آن زبان از
منظر ردهشناسی زبانی و مطالعة خاستگاه و مراحل مختلف تغییر آن زبان کک فراوانی میکند.
آنچه در این مقاله میآید بررسی شناسههای فعلی در زبانهای تاتی (گونهای دروی وکجلی»
کلاسوری» شالی» اشتهاردی)» تالشی (گونههای پرهسشری و سیاهمزگی) و هرزنی است
بقصد مشخص کردن محمتر روابط این سه زبان با هم و با دیگر زیانهای ابرانی. این پژوهش
نشان میدهد که برخی از ویژگیهای شناسههای باستان و میانه هنوز در زبانهای دورد نو
افت میشود و بعضی نیز در طول زمان دستخوش تحوّل شده است. از طرف دیگر» در
همه گونههای بررمیشده دستههای مختلنی از شناسه به کار میرود و میان فعلهای ماضی
منعدّی و لازم نایز وجود دارد. ضایر متقصل غیرفاعلی نیز در تعدادی از این زبانها در حال
تبدیل شدن به شناسه است.
One of the essential parts of the verb is the verbal ending. Iranian
languages, such as Avestan and Old Persian, have two verbal endings:
primary and secondary. Like Middle and Old Iranian languages, verbal
endings in modern Iranian languages, especially Tati, Harzani, and
Taleshi, use several endings. The study of verbal ending in a language,
helps to better understand its origins. This article, firstly, focuses on
types of verbal endings in Tati, Harzani, and Taleshi, three languages
belonging to the western branch of New Iranian languages. Verbal
endings in Tati, Taleshi, and Harzani, are similar to Avestan and Old
Persian. For example, the imperative in Kalasuri (a Tati dialect) has a
specific ending similar to the imperative ending in Old Iranian
languages. This article also addresses the formation of past transitive
verbs in these languages, called ergative construction. In this
construction verbal endings are the objective personal pronouns