چکیده:
موضوع ولایت پیامبر(ص) و اهل بیت اطهار(ع) در دو شاخه تکوینی و تشریعی، بحثهای دامنه داری را میان علمای اسلام پدید آورده است. این مقاله، با روش توصیفی ـ تحلیلی، چگونگی انعکاس بحث ولایت اهل بیت(ع) در زیارتنامه ها را بررسی میکند. برآیند این بررسی نشان میدهد که خداوند ولایت تکوینی (قدرت تصرف در هستی) و ولایت تشریعی (قانونگذاری، مدیریت و سرپرستی جامعه) را به پیامبر(ص) و اهل بیت ایشان(ع) با شرایطی واگذار کرده است و آنان شایسته ترین انسانها برای رهبری جامعه بشری معرفی شده اند.
یمکن تقسیم موضوع ولایة النبی (ص) وأهل بیته الأطهار فی فرعین الفرع التکوینی والفرع التشریعی وقد تسبب فی مناقشات موسعة بین علماء الإسلام.
تتناول هذه المقالة وفی إطار المنهج الوصفی ـ التحلیلی کیفیة انعکاس موضوع ولایة أهل البیت فی کتب الزیارة. ونتیجة لهذا البحث تبین بأن لله الولایة التکوینیة (قوة التصرف فی الوجود) وقد أوکل بشروط الولایة التشریعیة (سن القوانین، الادارة والاشراف علی المجتمع) للرسول وأهل بیته لأنهم الأکثر تاهیلا بین جمیع البشر لقیادة المجتمع البشری.
The subject of the vilāyat of the Prophet (S) and Ahl al-Bayt has led to widespread debates among the Islamic scholars in two legislative and constitutional branches. This article, with a descriptive-analytical approach, studies how the subject of Ahl al-Bayt’s vilāyat is reflected in the pilgrimages. The results reveal that God has delegated the constitutional vilāyat (the power of possession in existence) and the legislative vilāyat (legislation, management, and supervision of the society) to the Prophet (S) and his household conditionally and they are identified as the most qualified men to lead the human society.
خلاصه ماشینی:
برآیند این بررسی نشان میدهد که خداوند ولایت تکوینی (قدرت تصرف در هستی) و ولایت تشریعی (قانونگذاری، مدیریت و سرپرستی جامعه) را به پیامبر9 و اهل بیت ایشان: با شرایطی واگذار کرده است و آنان شایستهترین انسانها برای رهبری جامعه بشری معرفی شدهاند.
در برخی از زیارتنامهها فرازهایی وجود دارد که حاکی از ولایت تکوینی پیامبر9 و اهل بیت طاهرین: میباشد در فرازی از زیارت جامعه کبیره، خطاب به خاندان مطهر رسول خدا9 عرض میکنیم: بِكُمْ فَتَحَ اللهُ وَ بِكُمْ يَخْتِمُ وَ بِكُمْ يُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَ بِكُمْ يُمْسِكُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ وَ بِكُمْ يُنَفِّسُ الْهَمَّ وَ يَكْشِفُ الضُّـر (شیخ صدوق، 1413ق، ج2، ص615).
در باور شیعه امامیه که به پشتوانه قرآن و روایات معتبر از رسول خدا9 قدرت یافته، این مقام (سرپرستی جامعه و اولویت بر مؤمنین)، پس از نبی اکرم9 به ائمه معصومین: داده شده است.
اگر پیغمبر حكم يا فتوايى را به عنوان امين وحى الهى از خدا تلقى و به مردم ابلاغ كرد، عمل به اين فتوا بر همگان، حتى بر خود پيغمبر و امام نیز واجب است؛ زیرا این در حقیقت، ولایت خود خداوند است.
بنابراین، خاندان پیامبر از دیدگاه شیعه (که مستند به دلایل عقلی و نقلی است) پس از آن حضرت، جانشینان و حجتهای خداوند بر روی زمین هستند و ولایت بر مردم (به معنای رهبری جامعه و سرپرستی امور) از سوی خداوند به آنان واگذار شده است.
نتيجهگيری پیامبر اسلام9 و اهل بیت عصمت وطهارت: ولایت تکوینی و تشریعی دارند، آنان با اذن خداوند میتوانند در اجزای عالم وجود تصرف و زندگی بشر را در عرصههای مختلف، مدیریت کنند.