چکیده:
ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی یا حکیم سنایی، عارف و شاعر نامدار قرن ششم، نخستین شاعری است که اندیشهها و دیدگاههای مکتب تصوف و تعالیم و اندرزهای صوفیانه و لطایف عرفانی را با شیوهای سنجیده و استوار، با ذوقیات شاعری آمیخته و راهی نو را در عالم شعر فارسی گشوده و زمینههای گسترش و اوجگیری آن را فراهم کرده است. با توجه به اینکه یکی از مباحث عرفانی سیر و سلوک است و حرکت و سیر الى الله دارای مقامات و منازلی است. سالکان برای رسیدن به مقصود راهی جز گذر از این مقامات ندارند. درگذر از این مقامات، حالات تازهای برای سالکان رخ مینماید. این حالات، از سوی محبوب ازلی اشارتهایی به همراه دارد، سالکان را جانی تازه میبخشد، نوید وصل میدهد و درگذر از مقامات، آنان را یاری میکند. نویسنده در این پژوهش به شیوۀ تحلیل محتوایی و روش کتابخانهای به بررسی عقبات و دشواریهای سلوک عرفانی در قصاید سنایی پرداخته است. ضمن بررسی و تفحص در قصاید حکیم، از منظر وی، دشواریها و سختیهای راه سلوک عرفانی بسیار است و سنایی ضمن توصیۀ سالک به تلاش و کوشش در راه عشق، از وی میخواهد با جانبازی و قربان ساختن وجود نفسانی خویش در این راه به دنبال مقصود و مطلوب خویش باشد.
Abu al-Majd Majdud ibn Adam Sanai of Ghaznavid or Hakim Sanaei, a famous mystic and poet of the sixth century, was the first poet to combine the ideas and views of the school of Sufism, Sufi teachings and mystical advice with mystical and solid methods, with poetic tastes. Has opened in the world of Persian poetry and has provided the grounds for its expansion and culmination. Considering that one of the mystical issues is the path and behavior and the movement and path of God has authorities and houses. The seekers have no choice but to cross over to these authorities. With the passage of these authorities, new situations arise for seekers. These situations are pointed out by Mahboub Azali, who gives life to the seekers, connects them with promises, and helps them through the passage of the authorities. In this study, the author examines the content and method of the library and examines the consequences and difficulties of mystical behavior in Sana'i's poems. While examining and examining the wise verses, from his point of view, there are many difficulties and difficulties in the path of mystical behavior, and Sanaei, while advising the seeker to strive and strive for the path of love, asks him to be a veteran and sacrifice his sensual existence in this. The path seeks its purpose and desired.
خلاصه ماشینی:
ضمن بررسی و تفحص در قصاید حکیم، از منظر وی، دشواریها و سختیهای راه سلوک عرفانی بسیار است و سنایی ضمن توصیۀ سالک به تلاش و کوشش در راه عشق، از وی میخواهد با جانبازی و قربان ساختن وجود نفسانی خویش در این راه به دنبال مقصود و مطلوب خویش باشد.
اکنون با توجه به مطالب فوق، هدف از پژوهش حاضر، استخراج و بررسی و تحلیل آرای خاص سنایی در خصوص مسائل و مباحث مربوط به سلوک عرفانی، به قصد معرفی بهتر سنایی و شناخت بهتر آرای مختلف انتقادی و اجتماعی و عرفانی اوست و مسئلۀ اصلی نوشتار حاضر این است که از نظر سنایی، یک سالک برای وصول به مقصود که همان فنای فی الله است، چه مشکلات و گرفتاریهایی وجود دارد؟ و سنایی غزنوی، دشواریهای راه سلوک عرفانی را، از دیدگاه خود یا دیگران، شامل چه مواردی میداند؟ و همچنین سنایی برای برونرفت از دشواریهای سلوک عرفانی، چه راهحلهایی پیشنهاد کرده است؟ 1-1.
دست کوتاه کن ز شهوت و حرص که به پایان رسید عمر دراز (همان: 299) از تأکیدها و اشارات مکرر سنایی در دیوان پافشاری بر چیرگی بر امیال نفسانی و مبارزه با هوای نفس است، برای راه یافتن به بینش درست در دین و درک حقایق و باطن شریعت و سلوک واقعی در طریقت، وی همواره به ناسازگاری هوای نفس و خواستهها و کشش-های گمراهکنندۀ جسمانی و دنیایی انسان با حقیقتطلبی و حقیقتبینی اشاره میکند و سالک را به رام کردن نفس و چیره شدن بر آن فرامیخواند.