چکیده:
واژه «اهل بیت» مشترک لفظی است که در مصادیق مختلف استعمال گردیده است، این واژه در آیه تطهیر، به ظاهر یکی از چالش های مهم قرآنی است؛ زیرا از سویی قایلان به شمولیت زنان پیامبر وحدت سیاق را ملاحظه نموده اند و برای آن استدلال اقامه کرده اند و در مقابل قایلان به عدم شمولیت زنان پیامبر با تغییر خطاب آیه به استدلال آن پرداخته اند. مقاله حاضر با روش عقلی و نقلی درصدد کشف هویت معنایی و مصداقی «اهل بیت» از نظر متکلمان و مفسران فریقین بوده و معتقد است؛ امامیه و بسیاری از عامه، واژه «اهل بیت» را در زمان نزول به معنای اخص؛ یعنی «اصحاب کساء» اطلاق نموده و در مقابل، برخی با دلایل عقلی و نقلی، دچار ابهام گردیده و ظواهر را بر نصوص، مقدم داشته اند. این پژوهش با رهیافت به قراین داخلی و خارجی، نقدهای فراوانی ازجمله قبض و بسط مفهومی، روایات ضعیف السند، توجیه ادبی، توقیفی بودن آیه و غلبه نصوص بر ظواهر را وارد دانسته و معتقد است، تلقی شمولیت زنان پیامبر دارای پارادوکس فاحش علمی است.
The term "Ahl al-Bayt" is a common word that has been used in various instances. This word in the verse of purification is apparently one of the important challenges of the Qurchr('39')an; Because on the one hand, those who believe in the inclusion of women of the Prophet have considered the unity of context and have argued for their inclusion, and on the other hand, those who disagree with the inclusion of women of the Prophet have changed the addressee of the verse. The present article seeks to discover the semantic and exemplary identity of "Ahl al-Bayt" from the viewpoint of theologians and commentators of the two sects with a rational and narrative method. The Shiites and many Sunnites used the term "Ahl al-Bayt" in a special sense at the time of revelation; i.e. "the companions of Kesa". On the contrary, some got confused with rational and narrative reasons and gave precedence to the apparent meaning over the explicit texts. This study, with its focus on internal and external evidences, has included many criticisms, including conceptual constriction and expansion, weak narrations, literary justification, confinement of verses to specific examples, and the dominance of explicit texts over apparent meanings. So, the assumption that the wives of the prophet are included in the verse of purification suffers a clear scientific paradox.
خلاصه ماشینی:
(نحل / 44) پيشينه بحث را ميتوان در روايت اصحاب کساء و ذيل آية تطهير ازجمله در کتب روايي (نيشابوري، بيتا: 7 / 133؛ ترمذي، 1998: 5 / 328 و 31؛ حاکم نيشابوري، 1411: 2 / 416؛ 3 / 133، 147 و 158؛ کليني، 1407: 1 / 287، 8 / 93؛ ابنبابويه، 1362: 2 / 561 و 553) تفسيري (فرات کوفي، 1410؛ حسکاني، 1411: 139 ـ 18؛ سيوطي، 1404: 5 / 199 ـ 198؛ ابوالفتوح رازي، 1408: 15 / 417؛ طباطبايي، 1417: 16 / 311 ـ 309) کلامي (لنكراني و اشراقي، 1424؛ سبحاني، 1420) و تاريخي (الهلالي، 1405: 2 / 761، 646 و 604) فريقين بهطور عام يا خاص دانست و مقالاتي مانند: «استقلال نزول آيه تطهير و تأثير آن در ظهور و فهم معناي آيه»، (بابايي، 1391: 28 / 44 ـ 25) و «دلالت آية تطهير بر عصمت اهلبيت^ در نگاه مفسران شيعه و اهلسنت»، (روحي برندق و غلامي، 1396: 30 / 132 ـ 103) به رشته تحرير درآمده است که هر کدام در جهت کشف حقايق ديني تلاش نمودهاند؛ اما با توجه به اهميت موضوع، زبان دين و تحليل حقايق بهطور کامل مورد بررسي واقع نشده است؛ مقاله حاضر با تمسک به منابع روايي، کلامي، تفسيري و با روش عقلي و نقلي در راستاي کشف، تفهيم و تقنين حقايق ديني و با تحليل انتقادي عليه ديدگاه ظاهرگرايي تدوين گشته است؛ وجه امتياز ساختار مقاله بهگونهاي است که گزارة نص و ظاهر، عقل و نقل در کنار يکديگر به همراه مباني کلامي و تفسيري بر پايه منابع فريقين درصدد مفهومشناسي و مصداقيابي اهلبيت^ و در راستاي همگرايي و تقريب مذاهب برآمده است و عقل سليم را بر آن ميدارد، بيطرفانه، نيکوترين آنها را انتخاب نمايد؛ در تحقيق حاضر به چند سؤال پاسخ داده ميشود؟ نظرهاي مختلف اهلتسنن و تشيع پيرامون مصداق اهلبيت^ چيست؟ دليل اهلتسنن و تشيع و نقدهاي وارده بر آن چگونه مورد ارزيابي قرار ميگيرد؟ مصداق اهلبيت^ در آية تطهير ازنظر فريقين با توجه به آيه تطهير که خداوند در قرآن ميفرمايد: «إِنَّما يُريدُاللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيرا»، (أحزاب / 33) در ميان اهلتسنن و تشيع پيرامون مصداق اهلبيت^ نظرهاي مختلفي به شرح ذيل ارائه شده است.