چکیده:
وامگیری واژگان از یک زبان به زبان دیگر همواره وجود داشته است. با گذشت زمان و در روند وامگیری، ممکن است برخی واژگان، هم از لحاظ معنا و هم از لحاظ تلفظ، از زبان مبدا به مقصد تغییر کنند. لکی یکی از زبانهای باستانی است که مسکن گویشوران در استانهای لرستان، ایلام، کرمانشاه، همدان مرکزی، خوزستان و قزوین ملاحظه شده است. از لحاظ جغرافیای بین سرزمین لرنشین و کردنشین قرار دارند. از مراکز عمده لکنشین میتوان شهرستانهای سلسله (الشتر)- نورآباد (دلفان)- کوهدشت و درهشهر را نام برد. در لکی برخی واژگان وجود دارد که ریشه و اساس آنها را میتوان در زبان عربی پیدا کرد. هدف از نگارش این مقاله بررسی معنا و فرآیندهای واجی واژگان عربی دخیل در لکی (زبان بخشی از مردم غرب کشور) در چارچوب واجشناسی زایشی است. روش کار در این تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی است که تعداد محدودی از واژگان مورد بررسی قرار گرفته است و بر اساس آوانگاری بینالمللی IPA آوانویسی شدهاند. نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر آن است که مهمترین فرآیندهای واجی موجود در واژگان عربی به لکی، فرآیند حذف، تضعیف، درج ارتقاء واکه و واگرفتگی است. در بررسی معنایی واژگان مشخص شد که برخی واژگان مثل «باو، حب، حوز، حول، خیف، زقوم، رسن، و...» بر همان معنای عربی دلالت دارند، برخی واژگان مثل «لخ» شدت معنایی پیدا کرده و برخی واژگان در لکی مثل «وراء» پایبند به یکی از معانی گذشته زبان عربیاند که با معنای امروزی (در زبان عربی) در تقابل است.
Borrowing words from one language to another has always happened. some words both in meaning and in pronunciation may change from the source language to the destination language over time and in the process of borrowing. Laki is one of the ancient languages observed in the provinces of Lorestan, Ilam, Kermanshah, Central Hamedan, Khuzestan and Qazvin. Geographically, they are located between Lorraine and Kurdish lands. The main centers of Laki speakers are the cities of Selseleh (Aleshtar), Noorabad (Delfan), Kuhdasht and Darhshahr. There are some words in Laki whose roots can be found in Arabic. The purpose of writing this article is to study the meaning and phonological processes of Arabic words involved in Laki (the language of a part of the people of the west of Iran) in the framework of reproductive phonology. The method of work in this research is descriptive-analytical in which a limited number of words have been examined and have been transliterated based on IPA international transliteration. The results of the study indicate that the most important phonological processes in Arabic to Laki words are the process of omition, weakening, inserting vowel enhancement and recurrence. In the semantic study of words, it was found that some words such as " baua, hap, huz, hwal, Xef, zaqom, Rasan, etc." indicate the same Arabic meaning, some words such as "Lakh" have intensified their meaning and some words in Laki, like "Vera", they adhere to one of the past meanings of the Arabic language, which is in opposition to the modern meaning (in Arabic).
خلاصه ماشینی:
در فرآيند واجي موجـود در تلفظ اين واژه از زبان عربي به لکي دو فرآيند تضعيف و تبديل v به w در محيط قبل از واکه رخ داده است که قاعده آن به صورت زير است : (به تصویر صفحه مراجعه شود) ٢-٢.
در فرآيند واجي موجود در تلفظ اين واژه از زبان عربي به لکي نيز شاهد وقوع فرآيند حذف و تضعيف هسـتيم که قاعده آن به اين صورت است : (به تصویر صفحه مراجعه شود) ٢-٥.
در زبان لکي زماني که بخواهنـد بگوينـد کسي از چيزي به صورت پنهاني ترسيد مي گويند «خف برده دل » [Xef berde del] در فرآيند واجي موجود در تلفظ اين واژه از زبان عربي به لکي حذف واج /j/ مشهود است که قاعده آن به شکل زير است : | 35 (به تصویر صفحه مراجعه شود) ٢-٦.
در تلفظ اين واژه از زبان عربي به لکي شاهد فرآيند ارتقاء واکه هسـتيم يعني تبديل ̄a به o که قاعده آن به صورت زير است : (به تصویر صفحه مراجعه شود) ٢-١٠.
در فرآيند واجي موجود در تلفظ اين واژه از زبان عربي به لکي درج واکه پاياني را داريم که قاعده آن به شکل زيراست : (به تصویر صفحه مراجعه شود) ٢-١٣.
در تلفظ اين واژه از عربي بـه لکـي شـاهد فرآينـد واجي ارتقاء واکه هستيم يعني تبديل a به e که قاعده آن به صورت زير است : (به تصویر صفحه مراجعه شود) ٢-١٤.