چکیده:
قرآن کریم می فرماید:
«وما کان النّاس الّا امّة واحدة فاختلفوا ۚ ولولا کلمة سبقت من ربّک لقضی بینهم فیما فیه یختلفون»
این آیه اشاره به فطرت توحیدی همه انسان ها می کند و
میگوید:«در آغاز همه افراد بشر امت واحدی بودند و جز آداب توحید
در میان آنها آیین دیگری نبود بنابراین در هر جامعه انسان های زیادی
زندگی م ی کنند با ویژگی ها و خلق خوی متفاوت که هر یک به فعالیتی
مشغول هستند و به شکلی روزگار می گذرانند. اگر بخواهیم از اهل کتاب
یا کافر ذمی تعریفی منطبق با قوانین معاصر ارائه نماییم می توان گفت اهل
ذمه همان اقلیت های دینی رسمی شناخته شده در اصل 13 قانون می باشد.
کافر ذمی کافری است دارای عقد ذمه که به شرایط آن عمل نموده و به
یکی از مذاهب مسیحیت یهود و زردشتی معتقد باشد خود دیه در اسلام
جنبه اخلاقی و تربیتی دارد به خاطر بازدارندگی از اعمال مجرمانه و
مسئولیت پذیری فرد فرد جامعه . دین مبین اسلام به اصل انسانیت بیشتر از
اصل اسلامیت معتقد بوده بنابراین در کنار مسلمانان برای اقلیت های
مذهبی احکام را وضع نموده که بتوانند براحتی و امنیت در کنار هم زندگی
کنند. به هر حال معیار ارزش همان است که در قرآن بدان تصریح شده
است(ان اکرمکم عندالله اتقاکم) خلاصه کلام ا ینکه تن ابزاری بیش نیست و
فرقی نمی کند در پیکر چه کسی جلوه نماید . آنچه مهم است این است که
دیه تن مشترک بوده و ارزیابی متعلق به جان آدمی است و بس . یکی از
مباحث مورد توجه، دیه اقلیت های مذهبی می باشد که از طرف فقهاء و
حقوقدانان نظرات مختلف ابراز شده است که ن هایتا فتوای مراجع عظام بیان
شده است . به نظر می رسد در عصر کنونی و در جمهوری اسلامی ایران
تساوی دیه اقلی ت های مذهبی بادیه مرد و زن مسلمان امری اجتناب ناپذیر
بوده و با فقه پویا نیز سازگاری دارد.
خلاصه ماشینی:
آنچه مربوط به ديه اهل کتاب است مي توان صراحتا بيان نمود که قـانون مجـازات اسلامي در اين باره مسکوت مانده است و قانون گذار فقط امورات ششگانه ديه را برشمرده است با توجه به اينکه در فقه اسلام قـرارداد عقـد ذمـه ميـان حکومـت اسلامي و غيرمسلمانان بايد منعقد شود که اکنون در کشورهاي اسلامي امضاي اين قرارداد و نيز اجراي آن حتي مي توان گفت که موضوعيت ندارد موضوع تعيين ديه اقليت هاي مذهبي محل اختلاف آرا مي باشد.
ظاهر قضيه چنين است که در منابع فقهي نسبت به مقدار ديه اهل کتاب نظرات متفاوتي بيان شده اسـت و نظـرات چنـدي در ايـن مورد مطرح است گروهي معتقدنـد کـه ديـه يهوديـان و مـسيحيان و بـه روايتـي زرتشتيان مثل ديه مسلمين است ، گروهي ديگر فقهاي مالکي ، حنبلي ، شيعه زيـدي و اباضيه هستند که مي گويند ديه کافر ذمي نصف ديه مسلمان است و ديه مجوسي (زرتشتي ) هشتصد درهم است و گروهي ديگر که شـامل فقهـاي مـذهب شـافعي هستند عقيده دارند که ديه کافر ذمي ثلث مسلمان آزاد است و ديه مجوسـي ثلـث خمس ديه مسلمان است .