چکیده:
یکی از مهمترین دغدغههای دولتها در اداره امور عمومی و حتا نظارت بر بخش خصوصی، فساد، بهخصوص فساد اداری و مالی است؛ و در این راه هزینههای زیادی را متحمل شدهاند. یکی از راهکارهای مبارزه با فساد، استفاده از ظرفیتهای اجتماعی و از جمله جلب مشارکت شهروندان و کارکنان از طریق افشاگری است که در اکثر کشورها پیشبینی شده است. این روش نهتنها نیاز به جذب نیروی انسانی، ساختارها و در نتیجه هزینهها را کاهش میدهد، بلکه از طرف دیگر اعتماد عمومی را نسبت به دولت افزایش داده و احساس مسئولیت را در شهروندان تقویت میکند؛ و همچنین بهدلیل کثرت جمعیت و پراکندگی آن در کل کشور، در صورتیکه بهنحوِ مطلوبی پیاده شود، میتواند جامعتر از سایر ابزارهای مبارزه با فساد عمل کند و اگر بهنحوِ مطلوب اجرا نشود به همان اندازه که مفید است میتواند خطرناک نیز باشد. با توجه به مطالب فوق یک نظام افشاگری مطلوب چه ویژگیهایی دارد؟ در این پژوهش سعی شده تا با روش توصیفی و کتابخانهای و با استفاده از تجربیات کشورهای دیگر، اصول و قواعد مورد نیاز برای ایجاد نظام افشاگری مطلوب، استخراج شود.
One of the most important concerns of governments in managing of public affairs and even overseeing the private sector is corruption, especially administrative and financial corruption. In this way they have incurred a lot of costs. One of the ways to fight corruption is to use social capacities, including participation of citizens and employees, through discoursing that are envisaged in most countries. This approach not only reduces the need to employing employee, structures and therefore costs, but also increases public confidence to the government and strengthens citizens' sense of responsibility, and also, due to its large population and dispersion throughout the country, if implemented properly, it can be more comprehensive than other anti-corruption tools. And if not done properly, it can be just as dangerous. Given the above, what are the characteristics of a good disclosure system? In this research, an attempt has been made to extract the principles and rules that can lead to the establishment of a favorable disclosure system by descriptive and qualitative methods using the experiences of other countries.
خلاصه ماشینی:
این روش نهتنها نیاز به جذب نیروی انسانی، ساختارها و در نتیجه هزینهها را کاهش میدهد، بلکه از طرف دیگر اعتماد عمومی را نسبت به دولت افزایش داده و احساس مسئولیت را در شهروندان تقویت می-کند؛ و همچنین بهدلیل کثرت جمعیت و پراکندگی آن در کل کشور، در صورتیکه بهنحوِ مطلوبی پیاده شود، میتواند جامعتر از سایر ابزارهای مبارزه با فساد عمل کند و اگر بهنحوِ مطلوب اجرا نشود به همان اندازه که مفید است میتواند خطرناک نیز باشد.
در بخش دولتی در مادّۀ 2 تقریباً تمامی دستگاههای اجرایی، بهجز دستگاههایی که مرتبط با امنیت کشور هستند، (مانند: نیروهای مسلح و وزارتخانههای اطلاعات، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح) (تبصره مادّۀ 2) را مشمول این نظارت قرار داده است، اما در بخش خصوصی صرفاً به مؤسسات خصوصی عهدهدار مأموریت عمومی (مانند: کانون وکلا، کانون کارشناسان رسمی دادگستری و امثال آن که بهموجبِ قوانین و مقررات عهدهدار بخشی از وظایف حاکمیتی هستند) (بند ه) و کلیه شرکتها و مؤسسات واگذار شده به بخش خصوصی بهموجبِ سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی (بند و) اشاره کرده و سایر اشخاص، از جمله آنها که محصولات و خدمات مرتبط با سلامت و امنیت مردم را ارائه می-دهند، نیز ضروری است که مشمول طرح مزبور قرار گیرند.
ازآنجاکه ترس از این وجود دارد که علیه وی بهواسطۀ افشاگری طرح دعوا شود و یا در صورت عدم اثبات گزارش فساد، اعاده حیثیت شود، بهتر است در صورتیکه محرز شود که فرد افشاگر با حُسننیّت و بهموجبِ قانون اقدام به افشاگری کرده است، مصون از هرگونه شکایت کیفری و حقوقی و حتا درصورتیکه کارمند دولت باشد، مصون از شکایت اداری باشد.