چکیده:
موریتانی کشوری وسیع بافرهنگی ریشهدار در شمال غربی قاره که زبان رسمی آن، عربی است. این زبان، اساس فرهنگ و ادبیات موریتانی را تشکیل میدهد. تاریخ معاصر کشور موریتانی عرصه مبارزه مستمر مردم این سرزمین با استعمار و تلاشهای آزادیخواهانه آنهاست. سالها سلطه استعمار غربی بر این کشور، ضربههای فرهنگی، اقتصادی و سیاسی متعددی بر پیکر آن وارد ساخته، اما از سوی دیگر همین استعمار موجبات ظهور جنبشهای ادبی، اجتماعی و سیاسی فراوانی را فراهم ساخته که هدف اصلی خود را رهایی این سرزمین از قبضه استعمار به شمار میآورد. ارباب این جنبشها از وسایل گوناگونی برای رسیدن به اهداف خود بهره جستهاند که در صدر آنها میتوان به شعر و ادبیات اشاره نمود. شعر عربی در موریتانی پا به پای مبارزات و تحولات ایستادگی نموده و درگذر زمان با تکامل هر چه بیشتر خود، منادی آزادی و مطالبهگر حقوق مردم این کشور بوده است. شعر موریتانی با در نظر گرفتن شرایط موجود در کشور سه مرحله را پشت سرنهاده که هر یک از این مراحل ویژگیها، اهداف و پیشگامان خود را دارد. شاعران پایداری موریتانی در مبارزات ادبی خود برخی از جنبهها را بیش از موارد دیگر مدنظر داشتهاند که از آنها تحت عنوان مؤلفههای پایداری یاد میشود. این پژوهش که از نوع کیفی است، به روش توصیفی، تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای نوشتهشده و سعی شده باهدف معرفی ادبیات موریتانی، بیان اصول و انواع آن، برترین مؤلفههای پایداری منطبق با سه مرحله فوق به همراه برخی نمونههای شعری مربوط به هر دوره شرح و توضیح داده شود.درنهایت دریافته است که شعر عربی موریتانی بخشی جداییناپذیر از ادبیات عربی است و از مهمترین ابزارهای مبارزاتی، انتقادی، اصلاح جامعه و سیاست برشمرده میشود.
خلاصه ماشینی:
آثار تألیف شده در این زمینه را میتوان به دو بخش تقسیم نمود، دسته اول آثاری که به شرح و تبیین کیفیت شکل گیری ادبیات عربی در موریتانی و نیز معرفی زندگینامه ادبای این سرزمین میپردازد و بخش دوم آثاری که به نقد و بررسی اشعار شاعران این کشور اختصاص دارد.
(همان : ٢٢) «استاد محمد المختار ولد أباه » ادبیات عربی در موریتانی را به سه دوره مجزا تقسیم نموده که عبارت اند از: «الف ) مکتب جاهلی، این مکتب تماماً متأثر از شیوه ، مضامین و افکار رایج نزد شاعران عهد جاهلی است و حفظ سلامت لغوی عربی و همچنین مضامین اخلاقی و اجتماعی رایج در دوران جاهلیت را هدف اصلی خود معرفی مینماید، و «محمد بن طلبة الیعقوبی» پیشوای مکتب جاهلی در موریتانی است .
«دکتر سید احمد ولد احمد السالم » می نویسد: «رویکرد شاعران نسل جدید موریتانی به مباحث سیاسی و اجتماعی رایج در کشور و جهان او را در برابر تغییری اجتناب ناپذیر در عالم ادبیات قرار میدهد، اما پایبندی به میراث تقلیدی ادبی وی را جهت موفقیت در این مسیر با دشواری هایی مواجه میسازد، از همین رو تقلید شاعران موریتانی از میراث ادبی قدیم عربی نوعی تقلید هوشمندانه است که خود موجبات گسترش هر چه بیشتر شعر نو با گرایش های انقلابی را فراهم ساخته است » (احمد سالم ،٦٩:١٩٩٤).
مکتب ادبی مارکسیسم موریتانی به مثابه یک جنبش سیاسی و اجتماعی عناصر چندی را جهت تبیین دیدگاه های خود مدنظر قرار داده که مهم ترین آن ها عبارتند از: میهن ، ایستادگی در برابر سلطه ، که در اینجا هر یک از این دیدگاه ها به همراه برخی نمونه های شعری ارائه میشود.