چکیده:
روانکاوان و روانشناسان مکاتب گوناگون، قصههای پریان را برای مقاصد روانکاوانۀ خویش تجزیه و تحلیل کردند. برونو بتلهایم از شاگردان مکتب فروید میکوشد نشان دهد که قصههای پریان چگونه با کمک صورتهای خیالی، فرایند رشد سالم انسان را شکل میدهند و گذراندن مراحل این رشد را برای کودک جالب، باورپذیر و مفید میسازند. قصۀ «آهوی شل» با بیانی نمادین به کودک کمک میکند که چگونه با دو احساس متضاد عشق و نفرت نسبتبه پدر و مادر، کنار بیاید و تصویر چهرۀ مهربان پدر و مادر برای او حفظ شود. ترک خانه از سوی دو کودک بهمعنای این است که فردیت و استقلال ذهنی و روانی مستلزم ترک محیط خانه است. فرار از دست دیو، نمادی است از اینکه کودک خطرهای زمان بلوغ را بهصورت موجودات آزاردهندۀ خیالی میبیند. خواهر و برادر نمادی هستند از اینکه انسان باید گرایشهای متضاد انسانی و حیوانی را در درون خود یکپارچه کند تا به رشد واقعی دست یابد. بلعیدن خواهر از سوی نهنگ نشاندهندۀ یک مرگ غیرواقعی برای رسیدن به هستی برتر است. پیشفرض مقاله این است که «جایگزینسازی»، «اصلاح و تلطیف کشمکشها و تعارضهای عمیق روانی»، «فردیت و استقلال هویتی»، «برونافکنی روانی»، «یکپارچهسازی شخصیت»، «نظمپذیری ذهنی، روانی و اجتماعی» و «پرورش تخیل» از مهمترین کارکردهایی است که میتوان از قصۀ «آهوی شل» انتظار داشت. به این ترتیب قصههای پریان توانایی آن را دارند که مشکلات اساسی فرایند بلوغ کودکان را بهشکلی مخیل و با بیانی غیرمستقیم مطرح و درنهایت، حل کنند.
Psychoanalysts and psychologists of different schools have analyzed fairy
tales for psychoanalytic purposes. Bruno Bettelheim, a Freudian thinker,
seeks to show how fairy tales, using imaginary faces, shape the process of
healthy human development and make the process of development
interesting and acceptable for the child. The Limped Deer tale helps children
figuratively to learn how to manage the two conflicting feelings of love and
hatred toward their parents and to preserve the image of the loving parents.
In the story, when children leave home, it means that self-care and
individualism require leaving home. Running away from the demon is a
symbol of the child's conceptualization of the dangers of adolescence as
imaginatively disturbing creatures. Siblings are symbols of the need to
assimilate conflicting human and animal tendencies within themselves to
achieve real development. The whale swallowing the sister represents an
unreal death to reach a higher existence. "Replacement", "adjustment and
modernization of deep psychological conflicts", "individuality and identity
independence", "psychological extraversion", "personality integration",
"mental, psychological and social order", "the cultivation of the imagination"
are all the most important functions which are extracted from the Limped
Deer. Therefore, it is concluded that fairy tales can address the fundamental
problems of the child's maturity process figuratively and resolve them in an
imaginative and indirect way.
خلاصه ماشینی:
برونو بتلهايم از شاگردان مکتب فرويد ميکوشد نشان دهد که قصه هاي پريان چگونه با کمک صورت هاي خيالي، فرايند رشد سالم انسان را شکل ميدهند و گذراندن مراحل اين رشد را براي کودک جالب ، باورپذير و مفيد ميسازند.
نظريات بتلهايم دربارة اهميت قصه هاي پريان 103 بتلهايم در کتاب افسون افسانه ها مهم ترين وظيفه را در پرورش کودک، کمک به او در جهت يافتن معناي زندگي مي داند و براي رسيدن به اين هدف ، نقش ادبيات را بسيار مهم مي داند.
از طرفي در برخورد با کشمکش هاي دروني و هيجانات شديد دورة بلوغ که کودک دست خوش احساس هاي نوميدانۀ تنهايي و بيکسي است ، قصۀ پريان اين نگراني را بسيار جدي ميگيرد و راه حل هايي ارائه ميدهد که کودک در حد فهم خود آن ها را دريابد (همان ، ٧، ١١).
به طور کلي بتلهايم ، مي کوشد 104 نشان دهد که قصه هاي پريان چگونه با کمک صورت هاي خيالي فرايند رشد سالم انسان را شکل ميدهند و چگونه گذراندن مراحل اين رشد را براي کودک جالب ميسازند.
اين فرايند رشد با مقاومت در برابر پدر و مادر و ترس از بزرگ شدن آغاز ميشود و زماني به پايان ميرسد که نوجوان به راستي خود را شناخته باشد و به بلوغ اخلاقي و استقلال رواني دست يافته باشد (بتلهايم ، ١٣٩٢: ١٣).
٥. تجزيه و تحليل قصه قصۀ «آهوي شل » با توجه به نظريات روان شناسي بتلهايم ، حاوي عناصر و نمادهايي است که فرايند رشد و بلوغ کودکان را نشان ميدهد.