چکیده:
جامع الاسرار رسالهای عرفانیتعلیمی است که محمدعلی اصفهانی ملقب به نورعلیشاه (وفات 1212ق)، عارف مشهور اوایل قرن سیزدهم هجری، آن را به تقلید از گلستان سعدی، به نظم و نثر مسجع نوشته است. نورعلیشاه سرآمد عارفان دورۀ قاجار است که آثار عرفانی متعددی به نظم و نثر، از وی به جا مانده است. بررسی آثار وی به شناخت متون ادب عرفانی دورۀ قاجار کمک خواهد کرد. مقالۀ حاضر درصدد پاسخگویی به این پرسشهاست: جامع الاسرار دارای چه آموزههای تعلیمی است و نورعلیشاه از چه شگردهایی برای آموزش آنها استفاده کرده است؟ در این پژوهش، آموزههای تعلیمی جامع الاسرار با شیوۀ توصیفیتحلیلی مورد بررسی قرار گرفت و آموزههای بارز آن در سه عنوان «عرفان نظری، اخلاقیتربیتی و عرفانیصوفیانه» دستهبندی شد. با وجود آنکه نورعلیشاه همچون شیخ اجل، سعدی، به آموزههای اخلاقیتربیتی توجه زیادی داشته و بهدلیل اقبال عموم به گلستان سعدی مایل بوده است، همچون بسیاری دیگر، نظیرهای بر این شاهکار ادب فارسی بنویسد اما آموزههای عرفانیصوفیانه که علت غایی نگارش این رساله بوده، از دو آموزۀ دیگر در جامع الاسرار بیشتر است. همچنین مؤلف برای آموزش مفاهیم مورد نظر از دو روش مستقیم و غیرمستقیم و از شگردهایی نظیر قصهگویی، آموزش از طریق گفتوگو بین شخصیتها، آموزش از طریق مناجات، آموزش از طریق پند و اندرز و آموزش از طریق پرسش و پاسخ استفاده کرده و در نگارش این اثر، به تمام اقشار جامعه از افراد عامی تا خواص عارفان، بهعنوان مخاطب توجه داشته است.
خلاصه ماشینی:
مقالۀ حاضر درصدد پاسخ گـويي بـه ايـن پرسش هاست : جـامع الاسـرار داراي چـه آمـوزه هـاي تعليمـي اسـت و نورعليشـاه از چـه شگردهايي براي آموزش آن ها استفاده کرده است ؟ در ايـن پـژوهش ، آمـوزه هـاي تعليمـي جامع الاسرار با شيوة توصيفيتحليلي مورد بررسي قرار گرفت و آموزه هاي بارز آن در سـه عنوان «عرفان نظري، اخلاقيتربيتي و عرفـانيصـوفيانه » دسـته بنـدي شـد.
بـا وجـود آنکـه نورعليشاه همچون شيخ اجل ، سعدي، به آموزه هاي اخلاقيتربيتـي توجـه زيـادي داشـته و به دليل اقبال عموم به گلستان سعدي مايل بوده است ، همچون بسياري ديگـر، نظيـره اي بـر اين شاهکار ادب فارسي بنويسد اما آموزه هاي عرفانيصوفيانه که علت غـايي نگـارش ايـن رساله بوده ، از دو آموزة ديگر در جامع الاسرار بيشتر است .
روش و منبع پژوهش اين مقاله با روش توصيفيتحليلي و با استفاده از يافته هـاي کتابخانـه اي بـه جمـع آوري آموزه هاي تعليمي جامع الاسرار، دسته بندي و تحليل آن هـا پرداختـه و شـگردهـايي را کـه نورعليشاه براي آموزش از آن ها استفاده کرده ، بررسي و نشان داده است .
٣. شگردهاي تعليمي در جامع الاسرار نورعليشاه آموزه هـاي تعليمـي خـود را بـا اسـتفاده از دو روش مسـتقيم و غيرمسـتقيم بـه مخاطب آموزش داده است .