چکیده:
سبک هندی، بستری مناسب برای رونق غزل بهشمار میآید. عبدالقادر بیدل دهلوی با سرودن 2859 غزل، یکی از معروفترین شاعران سبک هندی و پیشرو در غزلسرایی است که به تغزّل، توسعة صوری و معنایی بخشید. تفاوت عمدة غزلسرایی وی با دیگر غزلگویان بزرگ سبک هندی، جنبة توحیدی و عرفانی آثار اوست. او در غزلیّاتش به سیره و سیمای امامان و پیامبران اشاره کرده دربین آنان، تلمیح بیشتری به حضرت موسی (ع) دارد (چنانکه در قرآن نسبت به سایر پیامبران، بیشترین اشاره به موسی (ع) شده است). پژوهش تحلیلی - توصیفی حاضر نشان میدهد که بیدل در غزلیّاتش گاهی به نیروی صنعت اقتباس به گفتوگوی حضرت موسی (ع) با خداوند: ﴿لَن تَرَانِی﴾، ﴿أرِنِی﴾، ﴿إِنِّی أَنَا اللَّهُ﴾ و... پرداخته است؛ گاه به معجزات عصا، شکافتن دریا، آوردن مائدة سیر، عدس، منّ و سَلوی و... اشاره میکند. بیدل، شعر خویش را با اعلام قرآنی عصر موسی (ع) همچون خضر، قارون، سامری و... عجین ساخته است و بهطور مستوفایی به کوه طور، آتش طور، درخت منادی آن (شجر ایمن)، وادی ایمن پرداخته، با نگاهی نمادین، طور را سرزمین عاشقان، مظهر هردو جهان، دبستان محبّت و دانش، رمز ادب، مظهر دل، نماد خلوت و... دانسته است.
The Hindi style is considered an appropriate context for the prosperity of sonnets. By composing
2859 sonnets, Bidel Dehlavi is one of the most well-known poets of Hindi style of Persian poetry
and he is considered a pioneer of sonnet composition who formally and semantically expanded
the style of composing sonnets. The main difference between his sonnets and those of other great
sonnet composers of Hindi style is the theological and spiritual tone of his works. In his sonnets,
he draws upon the lifestyle and behaviors of Imams (PBUT) and the Holy Prophets (PBUT),
among which his allusion to Moses is more significant (as in the Holy Qur’an, Moses is
mentioned more than any other prophet). This analytic-descriptive study shows in his sonnets,
Bidel sometimes utilizes literary adaptation to refer to the conversation between Moses and
Allah, “You shall not see me”, “Show me”, “I am Allah”, and so on. Sometimes he alludes to the
miracles performed by Moses including his cane, splitting the sea, bringing about garlics and
lentils, and peace and prosperity. Bidel intermingled his poetry with the Qur’anic characters in
the era of Moses such as Khidr, Korah, Samiri, and so on, and he constantly refers to Mount
Sinai, Sinai’s fire, the tree on that mountain, and the peaceful land. With a symbolic look he
called Mount Sinai, the land of the lovers, the manifestation of both worlds, the school of love
and kindness, the secret of decorum, the symbol of heart, the symbol of loneliness, and so on.
خلاصه ماشینی:
65-84 تأثیر روایات قرآنی داستان حضرت موسی (ع) در غزلیّات بیدل دهلوی مالک شعاعی 1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدة علوم انسانی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران دریافت: 10/2/1397 پذیرش: 29/11/1398 چکیده سبک هندی، بستری مناسب برای رونق غزل بهشمار میآید.
آیات قرآنی مربوط به زندگی حضرت موسی (ع) را در شعر خویش بیان کرده است تا چنانکه در قرآن کریم بهنقل این حکایتها بر موعظه و پند تأکید شده ﴿وَكُلاًّ نَّقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنبَاء الرُّسُلِ مَا نُثَبِّتُ بِهِ فُؤَادَكَ وَجَاءكَ فِي هَذِهِ الْحَقُّ وَمَوْعِظَةٌ وَذِكْرَى لِلْمُؤْمِنِينَ﴾ (هود/ 120) افزون بر پند و اندرز، به فصاحت و بلاغت کلام خویش رونق ببخشد؛ بنابراین ضمن غنای معنا، تدبّر و تسلّط خویش را بر مفاهیم و معانی قرآن به خواننده القا میکند.
روش پژوهش و چارچوب نظری در نوشتار پیش رو، با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی، غزلیّات بیدل دهلوی بهعنوان جامعة آماری بررسی و سعی شده است پس از تبیین موضوعات قرآنی دربارة زندگی حضرت موسی (ع) و تحلیل آنها، بسامد شعری بیدل دهلوی در اینباره بیان شود.
{مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (بیدل، 1380 الف: 846) بهدلیل فراوانی نام موسی (ع) در قرآن کریم، روایات و داستانهای بسیاری دربارة او بیان شده است که در پژوهش حاضر، معجزات حضرت موسی (ع)، معاصرین این پیامبر، جایگاه کوه طور و اقتباسات قرآنی دربارة کلیم الله تبیین خواهد شد.
درمیان تلمیحات زندگی حضرت موسی (ع)، بیشترین اشاره در غزلیّات بیدل به کوه طور شده است.