چکیده:
در ماده 976 قانون مدنی، سیستم خاک به عنوان استثنائی بر سیستم خون در تحصیل تابعیت ایران قلمداد شده است. موارد مبتنی بر سیستم خاک در بندهای3،4 و5 این ماده در بستر تحولاتی که در عرصه بینالمللیی در زمینه سیستم خاک رخ داده است، در برخی موارد با نیازها و تحولات جدید سازگار نیست. این در حالی است که کشورهای عضو اتحادیه اروپا با تغییرات گسترده ای که در بسط و توسعه قوانین تابعیت خود انجام داده اند توانستهاند تا حدود زیادی پویایی این قوانین را به تصویر بکشند. مطالعه تطبیقی اخیر میان قوانین تابعیت ایران و قوانین تابعیت برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا نشان میدهد پیش بینی سیستم خاک مضاعف مشروط و سیستم خاک مشروط مبتنی بر سکونت والدین و همچنین سیستم خاک مطلق در مواردی که والدین طفل معلوم میباشند میتواند با نیازهای جامعه مهاجر پذیر ایران سازگار بوده و همچنین از بی تابعیتی اطفال متولده در ایران جلوگیری نماید.
خلاصه ماشینی:
مطالعه تطبیقی اخیر میان قوانین تابعیت ایران و قوانین تابعیت برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا نشان میدهد پیش بینی سیستم خاک مضاعف مشروط و سیستم خاک مشروط مبتنی بر سکونت والدین و همچنین سیستم خاک مطلق در مواردی که والدین طفل معلوم میباشند میتواند با نیازهای جامعه مهاجر پذیر ایران سازگار بوده و همچنین از بی تابعیتی اطفال متولده در ایران جلوگیری نماید.
(Honohan,2010,2)اطفال متولده از والدین غیر معلوم در کشورهای عضو اتحادیه اروپا، یا کسانی که در لحظه تولد بی تابعیت هستند از گروههای آسیب پذیر اجتماعی محسوب میشوند که حق داشتن تابعیت برای آنها یک حق بشری تائید شده توسط دولتها قلمداد میشود.
(خمامی زاده،1385،217) به طور کلی سیستم خاک مطلق در ایران همچون کشورهای اروپائی پذیرفته نشده است ولی در قالب استثنائات مطلوب بود همچون کشورهائی اروپائی در صورت بی تابعیت ماندن طفل در لحظه تولد و برای جلوگیری از بی تابعیتی، علیرغم معلوم بودن والدین طفل، بر اساس سیستم خاک مطلق به وی تابعیت اعطاء شود.
مقایسه قوانین مربوط به سیستم خاک مندرج در ماده 976 قانون مدنی ایران با قوانین کشورهای عضو اتحادیه اروپا حاکی از این است که مشروط نمودن تحصیل تابعیت ایران توسط اطفال متولده در ایران از والدین بیگانه به نامعلوم بودن تابعیت والدین (بند 3) در مواردی منجر به بی تابعیتی می شود.
این در حالی است که در بسیاری از کشورهای اروپایی شرط سکونت والدین قبل از تولد طفل در آن کشور مبنائی برای اعطاء تابعیت به آن اطفال شده است.