چکیده:
دراین مقاله بر آنیم تا با استفاده از منبع عظیم وارزشمند قرآن کریم ونهج البلاغه
خصلت حلم که یکی ازخصائص اولیه ومهمی است که هرفردی ازافراد بشر برای اداره
امورات فردی واجتماعی خود به آن نیاز دارد را بررسی نموده واهمیت وجایگاه آن را از
دیدگاه قرآن ونهج البلاغه بیان کنیم.
با بررسی معانی لغوی واژه حلم وکارکرد آن درمدیریت با مراجعه به قرآن
وبررسی آیاتی که واژه حلم درآن به کاررفته وبا مراجعه به تفاسیر متعدد، برداشت های
مدیریتی خود را متذکر گردیده ایم اما درنهج البلاغه به بررسی نقش واهمیت حلم
درسیره عملی امیرالمومنین علیه السلام وسفارشات ایشان به کاگزاران خود پرداخته
وتوصیه های متعدد حضرت را دراین زمینه مدنظر قرار داده ایم. باتوجه به این مسئله
واهمیت آن در میابیم که یک مدیر برای رسیدن به اهداف مدیریتی در اسلام که
مهمترین واولین هدف همان تعالی بشراست باید متصف به صفت حلم بوده تا بتواند
این اهداف والا را محقق نمایدچراکه خداوند متعال درباره پیامبرعظیم الشان خود
اگر تندخو وغلیظ القلب بودی مردم از «: حضرت محمد صلی الله علیه وآله میفرماید
واین نشان از اهمیت بالای خصلت حلم وکارکرد آن » اطراف توپراکنده میشدند
درمدیریت دارد که هر مدیری لاجرم باید متصف به آن بوده تا به موفقیت دلخواه خود
نائل گردد
خلاصه ماشینی:
(ما به تفاسیر مختلفی از قبیل تبیان،نمونه،صراط مستقیم،مخزن العرفان،مجمع البیان مراجعه کردیم ولی بیشتر به حواشی آیه پرداخته اند وهمانگونه که اشاره شدتنها تفسیر المیزان هست که به تفسیر لفظ حلیم پرداخته است) شأن نزول آیه 225بقره میان داماد و دختر یکی از یاران پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم به نام عبدالله بن رواحه اختلافی روی داد واو سوگند یاد کرد که برای اصلاح کار آنها هیچگونه دخالتی نکند و دراین راه گامی برندارد آیه نازل شد واینگونه سوگندهارا ممنوع وبی اساس قلمداد کرد(تفسیر نمونه شأن نزول آیات 203 به بعد) نکته های مدیریتی: 1.
برداشت از آیه: ظاهراً حلم خداوند دراینجا مربوط به اذیت کردن پیامبر توسط همسران خود میشودکه حتی این عمل بسیار قبیح هم سبب نمیشود تا خداوند باسرعت آنها را عقاب وعذاب نماید بلکه به آنها مهلت واختیار تصمیم گیری را عنایت میکند نکته مدیریتی: مدیر باید دربرابر نافرمانیها ویا اذیت کارکنان هرچند هزینه چشم گیری راهم برای سازمان داشته باشد با حلم ومتانت برخورد نموده وتا آنجایی که ممکن است متوسل به توبیخ وتنبیه نشود .
آدم های حلیم خوش معاشرت هستند در باب حلم می فرمایند که: «حلم آن چیزی است که اگر کسی داشته باشد، کظم غیض می کند از این روایت برداشت می شود که متقین در مراتبی عصبانی می شوند ولی عصبانیت آن ها منجر به رفتار ناشایست نمی گردد.
مگر درون اهل تقوا چیست که در موقعیت های مشابه افرادی که حلم ندارند حق خود می دانند که انتقام بگیرند ولی انسان حلیم با این که حق اش هم هست، عفو می کند؟ نکته ی دیگری که از آن می توان معنی حلم را از زبان اهل بیت علیهم السلام فهمید این است که بالاخره هر انسانی باید با آدم هایی زندگی و معاشرت کند.