چکیده:
استان فارس یکی از مهم ترین مناطق ایران در مطالعات باستان شناسی دوران پیش ازتاریخ است. این منطقه جغرافیایی با توجه به زیر ساخت های زیست محیطی متنوع، از استعدادهای طبیعی مناسبی برخوردار است. طی بررسی های باستان شناسی «سامنر» در سال ۱۹۷۲ م. با توجه به شناسایی سفال قرمز رنگ ساده و صیقلی در چندین محوطه دشت مرودشت و کاوش تل باکون در لایه V الف، یکی از دوره های مهم شناسایی شده در توالی گاه نگاری فارس، دوره لپویی است. طی چند دهه اخیر با توجه به شناسایی اندک ویژگی های مادی-فرهنگی دوره لپویی و اندک مدت زمان استمرار فرهنگی (۳۹۰۰-۳۴۰۰ ق.م.)، ابهاماتی نظیر شروع و پایان زمان دقیق این دوره، معیشت، سازوکار اجتماعی-فرهنگی، تولیدات تخصصی و اقتصادی باقی مانده است. یکی از محوطه های منتسب به دوره لپویی، «تپه لپویی» یا «تل شنگولی» است که جزو آخرین بازمانده های محوطه های شاخص این دوره در دشت مرودشت است و در فاصله ۳ کیلومتری رودخانه کر در جوار کفه آهو چر قرار دارد. این محوطه، تابستان ۱۳۹۴ ش. توسط کامیار عبدی مورد بررسی مجدد، گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و حریم و کاوش قرار گرفت. تنوع مواد فرهنگی به دست آمده شامل چندین لایه استقرار، ساختارهای معماری، سفال، دست افزار و ظروف سنگی، پیکرک حیوانی، مواد مرتبط با فنون مدیریتی و اداری، اشیاء زینتی و متفرقه بوده که مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفته اند. پژوهش فوق در رابطه با مطالعه مواد فرهنگی و استقراری به دست آمده از کاوش تپه لپویی بوده و ماحصل آن مهر تاییدی بر استمرار فرهنگی- استقراری هزاره چهارم قبل ازمیلاد و دوره لپویی در دشت مرودشت است که در این پژوهش بدان پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
با وجود نقاط تاریک و مبهم در درک هرچه بهتر جزئیات باستانشناختی دورۀ لپویی و ابهام آن و با تلاشهای علمی انجامشده در فعالیتهای بررسی پیمایشی سطح تپهلپویی توسط باستانشناسان ایرانی و غیرایرانی و کاوش برخی محوطههای دارای لایه یا مواد فرهنگی این دوره در مناطق مختلف طی چند سال اخیر، ماحصل کلیۀ این مطالعات تا به اکنون، همچنان اندک و مهجور باقیمانده است؛ اهمیت و ضرورت کاوش تپهلپویی، بهواقع تجمیع دادههای فرهنگی در بستر نهشتههای باستانشناسی است که منجر به درک ارتباط عینی مواد و لایهها با یکدیگر شدهاند و تاکنون این اتفاق در کاوشهای این دورۀ فرهنگی در دشت مرودشت رخ نداده است.
مُهر بهدستآمده را بهلحاظ فرم و شیوۀ ساخت میتوان در گونۀ فرم بیضیشکل دستهدار مُهرهای مسطح طبقهبندی کرد که کلیۀ سطوح و جوانب در طرفین و دور قطعه دارای انحنا و قوس بوده و شکل کُلی مُهر بیضوی شده است؛ همچنین در کاوش تپهلپویی قطعات گِلی که روی سطح آن با نقوش خوانا و ناخوانا اشکالی ایجاد نمودهاند، بهدست آمده که این آثار دارای نقش و اثرات مهر هستند.
Ancint settlement system and cultures in the Rom Hormaz Plain, southwestern iran excavation at tall -e Geser and reginal survey of the Rom Hormoz plain Chicago, Oriental Institute Publications.
In: Early Urban Life in the land of Anshan: Excavations at Tal-e Malyan in the Highj lands of Iran.
Early Urban Life in Land of Anshan: Excavations at Tal-e Malyan in the Highlands of Iran.