چکیده:
حریم خصوصی از مباحث مهم در حوزه حقوق و اخلاق اسلامی است، که در حقوق اسلامی با دو مفهوم عدالت و امنیت مرتبط است؛ از سوی دیگر، این مفهوم با رشد فناوری اطلاعات و نفوذ شبکه های ارتباطی و تأثیر بر کنش ها و تعاملات انسانها- به ویژه در مراکز آموزش عالی و دانشگاه ها- به شکل برجسته تری در دهه های اخیر مطرح گردیده است. فضای مجازی آموزش عالی و آموزش های دانشگاهی از یک سو روابط دانشگاهیان را در نهایت سهولت قرار داده است، و از سوی دیگر امکان دست اندازی به حریم هایی که تا آن زمان در دسترس دیگران نبوده را فراهم آورده است. در این پژوهش هنجارهای اخلاقی در سه حوزه کاربران، مدیران و پردازشگران محتوای سایبری به روش بررسی اسناد و تحلیل اسنادی و بر مبنای آیات قرآنی و روایات اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاکی از آن است که هنجارهای اخلاق اسلامی حریم خصوصی در فضای مجازی آموزش عالی و آموزش های دانشگاهی با مفاهیم کلی صداقت، امانت، رازداری، تعهدپذیری و حریم خصوصی پیوند عمیقی دارد و می تواند گام جدیدی در تبیین مبانی اخلاقی حق حریم خصوصی در مسائل نوظهور و پیچیده فضای مجازی و اخلاق فناوری اطلاعات در آموزش عالی داشته باشد.
Privacy is one of the most important issues in the field of Islamic law and ethics, which in Islamic law is related to the two concepts of justice and security; On the other hand, with the growth of information technology and the influence of communication networks and the impact on human actions and interactions - especially in higher education centers and universities - this concept has been more prominent in recent decades.
Higher education and university cyberspace, on the one hand, have made academic relations extremely easy, and on the other hand, have made it possible to encroach on privacy not previously available to others.
In this research, ethical norms in three areas of users, managers and processors of cyber content have been studied by the method of document analysis and documentary analysis and based on Quranic verses and Islamic traditions.
The results indicate that the norms of Islamic ethics of privacy in cyberspace of higher education and university education are deeply linked to the general concepts of honesty, trustworthiness, confidentiality, commitment and privacy and can be a new step in explaining the ethical principles of privacy issues. Emerging and sophisticated cyberspace and IT ethics in higher education.
خلاصه ماشینی:
هنجارهای اخلاقی حریم خصوصی در فضای مجازی آموزش عالی و آموزشهای دانشگاهی نويسندگان: دکتر اصغر زمانی 1 ، نرگس ترابیان 2 دریافت: 12/03/1396 پذیرش: 29/07/1396 چكيده حریم خصوصی از مباحث مهم در حوزه حقوق و اخلاق اسلامی است، که در حقوق اسلامی با دو مفهوم عدالت و امنیت مرتبط است؛ از سوی دیگر، این مفهوم با رشد فناوری اطلاعات و نفوذ شبکههای ارتباطی و تأثیر بر کنشها و تعاملات انسانها- بهویژه در مراکز آموزش عالی و دانشگاهها- بهشکل برجستهتری در دهههای اخیر مطرح گردیده است.
بـا توجه به نقـش فضـای مجـازی 2 در توسـعه جوامـع، در جامعـه ایران نیز بـه فـناوری اطلاعـات و ارتباطات اهمیـت زیادی داده شـده اسـت؛ 3 بهویژه در دانشگاهها و آموزش عالی کشور که- تقریباً- تمامی استادان و دانشجویان و حتی کارکنان با اینترنت و شبکههای اجتماعی در تماس بوده، و در فضای مجازی مشغول تعاملات علمی،پژوهشی و دانشگاهی و کاری هستند؛ اما از آنجا که اخلاق یکی از ارکان هر پژوهشی است، لازم است در تعاملات پژوهشی دانشگاهیان درفضای مجازی نیز اخلاق حاکم باشد.
بر این اساس، فضای مجازی در آموزش عالی جایی است که کاربران دانشگاهی با توجه به آزادی علمی- بدون قید و بندی- در آن مشغول کار هستند، و حتی برخی موارد مثل فیلتر بودن تارنماها و شبکهها و یا هزینهای بودن آنها نیز در دانشگاه مفهومی ندارد؛ لذا در چنین وضعیتی، اگر فرد دارای مؤلفههای اخلاقی نیکو و حسنه نباشد، میتواند در دام نفس گرفتار آید، و- خواسته یا ناخواسته- حریم دیگران را نقض نموده و کرامت آنها را در فضای مجازی خدشهدار نماید.