چکیده:
صحت و اعتبار انشای نوشتاری در عقود و ایقاعات از گذشته مورد بحث و اختلاف میان فقها بوده است. این اختلاف اگرچه در باب ازدواج و بهویژه طلاق کمتر به چشم میخورد؛ ولی در بررسی ادله بحث، نهتنها میتوان بر درستی و اعتبار انشای نوشتاری در عموم عقود و ایقاعات استدلال کرد؛ بلکه در خصوص این دو باب و بهویژه عقد ازدواج نیز میتوان صحت آن را پذیرفت. با این حال، در قانون مدنی ایران نهتنها لزوم لفظ در اجرای عقد ازدواج و بهویژه طلاق آمده، بلکه میتوان شاهد لزوم تلفظ در برخی مواد مربوط به عقود دیگر مانند بیع بود. این در حالی است که امروزه نهتنها عمده معاملات مهم بر پایه نوشته و امضا تحقق مییابد، بلکه سندیت و اعتبار معاملات گفتاری در مقام اثبات −چنانکه پیداست− مورد تأمل و خدشه است. این مقاله افزون بر تأکید بر درستی و اعتبار انشای نوشتاری در عموم عقود و ایقاعات، نشان میدهد که در خصوص عقد ازدواج و حتی طلاق نیز میتوان چنین انشایی را معتبر شمرد.
خلاصه ماشینی:
بررسي و نقد: به نظر مي رسد اين سخن که انشا عبارت از ابراز اعتبار نفساني با مبـرزي خارجي است ، تمام نيست ؛ يعني چنين نيست که در انشا، از جمله انشاي عقـد دو مرحلـه وجود داشته باشد، يکي ايجاد دروني و ديگر ابراز خارجي ، وگرنه ممکن است گفته شود در اين صورت ، ذکر اين تفاوت خبر و انشا در سخن تفصيلي آيت الله خويي به جريان احتمال صدق و کذب در خبر و عدم آن در ديگري در خصوص همين ابراز بي وجه مـي شـود؛ زيـرا مي توان احتمال صدق و کذب را دربارٔە آن مطرح کرد؛ البته اين امر اشکال اساسي به سخن وي نيست ؛ ولي به نظر ما آنچه دربارٔە انشا و دست کم در عقود و ايقاعات ، به عنوان يکـي از مصاديق وجود اعتباري مي توان گفت اين است که انشا نه صرف اعتبار درونـي اسـت و نـه صرف لفظ ، بلکه انشا در معاملات عبارت است از: ايجاد امري از اموري که عرف و عقـلا براساس نياز جامعه بشري پديد آورده اند يا شارع به آن امور افزوده است و وجود و تحقق آن بسته به اسباب خاص عقلايي يا شرعي آن است که عقلا يـا شـارع آن را دليـل و گويـاي آن مي دانند و البته همراه قصد که قهرا از نگاه ثبوتي بخشي از ماهيت انشاست .