چکیده:
نویسنده، مخاطب، مضمون و قالب، چهار ضلع هر اثر ادبی را شکل میدهند. مکاتب ادبی درباره این چهار ضلع دیدگاههای مختلفی مطرح کردهاند. اسلام هم به عنوان یکی از مکاتب فکری آسمانی درباره آن دیدگاههایی دارد. نویسنده به عنوان انسانی تأثیرگذار اهمّیت ویژهای در رویکرد ادبی اسلام دارد. دین اسلام اثر ادبی را عَملی میداند که میتواند صالح یا طالح باشد. اینکه «اثر ادبی» چه معنا و مفهومی را در بر بگیرد از دیدگاه اسلام شایان توجّه است. در این جستار کوشیدهایم دیدگاههای اسلام درباره دو ضلع نویسنده و معنا را در اثر ادبی بسنجیم. برای درک بهتر دیدگاه اسلام، نیمنگاهی به دیدگاه دیگر مکاتب ادبی و تفاوتشان با رویکرد اسلامی داشتیم. این بررسی نشان داد که برخلاف متنمحور و مخاطبمحوربودن بسیاری از مکاتب ادبی، رویکرد ادبی اسلام، معناگرایانه است و جایگاه نویسنده اهمّیت ویژهای دارد.
The author, the audience, the theme and the format form the four sides of each literary work. Literary schools have expressed different views on these four sides. Islam, as one of the heavenly schools of thought, also has views on it. The author as an influential human being has a special importance in the literary approach of Islam. The religion of Islam considers a literary work as an act that can be righteous or unrighteous. What is the meaning and concept of "literary work" is important from the Islamic point of view. In this article, we have tried to examine the views of Islam about the two sides of the author and meaning in a literary work. To better understand the view of Islam, we had a look at the views of other literary schools and their differences with the Islamic approach. This study showed that despite the text-oriented and audience-oriented nature of many literary schools, the literary approach of Islam is semantic and the position of the author is of special importance.
خلاصه ماشینی:
به اين معنا که نويسـنده وقتـي بـراي روان شـناس اهميت دارد که تمايلات ناخودآگاه خود را در اثر ادبي جاري کنـد، امـا توجـه اسـلام بـه نويسنده ، هم پيش از آفرينش اثر ادبي و هـم پـس از آن اسـت .
از ديگر کساني که در اين باره سخن گفت تئوفيل گوتيه (ophile GautierThe) (۱۸۱۱-۱۸۷۲)، نويسنده و شاعر فرانسوي قرن ۱۹ و نخستين کسي است که نظريه هنـر بـراي هنـر را بـه عنوان مکتب هنري و ادبي اعلام کرد.
براي نمونه ، در ديدگاه هـاي افلاطـون و ارسـطو سـخن از شـاعر و نويسنده به وفور يافت ميشود، اما اين توجه به جايگاه شاعر و نويسنده در خلق اثر ادبي، بـه سبب تأثيرگذارياش نيست ، بلکه بيشتر به دليل نقشي است که مؤلف بـه عنـوان واسـطه يـا رسانه ايفا ميکند.
اين در حالي است که توجه اسلام به نويسـنده بـه دليـل اهميـت ذاتـي انسان در دين اسلام از يک طرف و تأثيرگذاري فراوانش در اثر ادبي از سوي ديگر اسـت .
پس توجه ديـن اسلام به شاعر و مؤلف به دليل اهميتي است که براي سعادت و کمال انسـان قائـل اسـت و چون در دو سوي يک اثر دو گروه از انسان ها قرار دارند (نويسـنده و مخاطـب ) و نويسـنده تأثير مستقيم در اثر دارد و اين تأثير از طريق اثر ادبي به مخاطب منتقل مـيشـود، توجـه بـه ديدگاه و جهان بيني مؤلف ، در رويکرد ادبي دين اسلام ، اهميت ويژه اي دارد.