چکیده:
مطالعه و بررسی ظرفیتهای فکری، فرهنگی ایرانیان که به عنوان مجوس در میان مسلمانان شناخته میشوند، علاوه بر فایدۀ علمی، میتواند نتایج فقهی و حقوقی نیز داشته باشد. هدف: هدف این پژوهش، بررسی و تبیین و اثبات باور به توحید در میان ایرانیان باستان با استفاده از منابع اسلامی، تاریخی و فقهی بود. روش: روش این پژوهش، مطالعۀ کتابخانهای از طریق اسناد و مدارک مکتوب اسلامی و تحلیل آنهاست. یافتهها: یافتهها نشان داد در قرآن، روایات، منابع تاریخی و فقهی مسلمانان، ایرانیان زردشتی دارای جایگاه اهل کتاباند. نتیجهگیری: بررسیها نشان میدهد قبل از ورود اسلام به سرزمین ایران، ایرانیان با دعوت زردشت به خداوند یکتا ایمان آورده بودند و در مکه به انجام آیین مذهبی میپرداختند. زردشت، دارای کتاب آسمانی بوده که بخشهایی از آن از بین رفته و به لحاظ انحراف به وجود آمده پس از او، آثار اعتقاد به ثنویت در میان ایرانیان نمودار شد.
Objectives:The main theme of the article is to analyze and describe believe to Divine Oneness (Unity) among Iranians before Islam based on Islamic history and resources. Method: The method of the present study is library and analyzing the Islamic documents and references. Results: The findings of the research indicated that according to Islamic history Zoroastrian Iranians are categorized as followers of the book. Conclusion: The author of the research concludes that Iranians have been the followers of unique god before the entrance of Islam to Iran. They have accepted the teachings of the prophet Zoroaster. His message is inviting people to accept the Unity and he is the prophet of the Devine revealed book which is remained among the followers excluding some missing parts and because of some deviations the believe to dualism spread among Iranians.
خلاصه ماشینی:
منابع تاريخي ، روش مواجهۀ مسلمانان با زردشتيان را بر اساس ذهنيتهايي که از آنان دارند، تبيين ميکنند و مسلمانان نيز آنان را با عناوين و واژگاني که بيانکنندة موقعيت اجتماعي و اعتقادي ايرانيان است ، مورد خطاب قرار ميدادند؛ عناويني مانند اهل فارس، عجم ، علج ، مجوس و...
از جملۀ آنها ميتوان به توحيد(صدوق، ٣٠٦)، وسائل الشيعه (حر عاملي، ج ٦: باب ٤٩ از ابواب جهاد عدو)، حديث و سنن (بيهقي، ج ٩: ٨٨)، المقنعه (شيخ مفيد: ٢٧١)، الرسائل التسع (محقق حلي: ٢٧٧)، جواهر الکلام في شرح شرائع الإسلام (ج ٢١: ٢٣٢)، فروع کافي و من لايحضره الفقيه اشاره کرد(جناتي ، ١٣٧٤: ١٣١) که همگي به اهل کتاب بودن مجوس تأکيد کردهاند.
البته اين فقها و انديشمندان، علاوه بر تمسّک به قرآن، به روايتهاي اهل بيت علیه السلام نيز اشاره داشته اند که به اهل کتاب بودن مجوس اشاره دارد؛ زيرا رسول خدا(ص) از مشرکان جزيه و ماليات نميپذيرفت و آنان را بين اسلام و جنگ مخّير ميکرد، ولي روايات فراواني داريم که رسول خدا(ص) از مجوس جزيه گرفتند؛ به دليل اينکه داراي کتاب آسماني و نبي بودند(همان : ١٣٤).
از اين رو، هنگامي که به منابع تاريخي اسلام مراجعه ميکنيم ، تعامل مسلمانان با مجوسيان، تعاملي بر اساس قاعدة اهل کتاب است و اين نيست مگر اينکه ايرانيان داراي سابقۀ يکتاپرستي باشند.
ولي ميشود با کمک منابع تاريخي اسلام، سابقۀ اعتقاد به توحيد و داشتن کتاب آسماني را اثبات کرد، هر چند پس از زردشت اين عقايد دچار انحراف شدند.
ولي ميشود با کمک منابع تاريخي اسلام سابقۀ اعتقاد به توحيد را براي آنان اثبات کرد.