چکیده:
تغییر کاربری زمین رویکردی است که در سالهای اخیر در سراسر دنیا مورد توجه ویژه قرار گرفته است. این امر، در برخی مناطق کشور از جمله استانهای شمالی و به ویژه مناطق غربی استان مازندران نیز مد نظر قرار گرفته و البته، با توجه به ماهیت خود، میتواند تهدیدها یا مزیتهایی به دنبال داشته باشد. بر این اساس پژوهش حاضر به منظور ارزیابی اقتصادی فعالیتهای شالیکاری و باغداری مرکبات انجام پذیرفت. گردآوری دادهها از نوع کمی و با استفاده از ابزار پرسشنامه بوده است. جامعه آماری شامل باغداران و شالیکاران بخش رودپی شمالی شهرستان ساری بود. به منظور ارزیابی اقتصادی تبدیل شالیزارها به باغهای مرکبات از دو روش تحلیل ارزش حال خالص و تحلیل نسبت منفعت به هزینه بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که هر دو فعالیت از توجیه اقتصادی برخوردارند، اما فعالیت باغداری نسبت به فعالیت شالیکاری سودآورتر بوده است.
Changes in land use is an approach that is considered all around the world recently. This approach has been considered in some parts of the country especially western areas of Mazandaran Province, and due to its nature, it may cause some threats or benefits. Thus, the objective of this research was economic evaluation of converting rice paddies into citrus orchards. Quantitative data gathering techniques using questionnaire and interview was used to gather data. Research population included orchardists and rice growers of Northern Roudpey of Sari County that about 80 ones of them were selected as research sample using Brtlet Sampling Table. Net present value and benefit- cost ratio techniques were used for economic evaluation of the supposed agricultural activities. The results showed that both of them have economic justification, but the citrus orchards are more profitable. Therefore, based on the results of this study, it is recommended to convert rice paddies to citrus orchards of course in a gradual process and with precision administration and control of related organizations such as Jihad-e-Agriculture.
خلاصه ماشینی:
اهداف اختصاصي اين پژوهش نيز مقايسه اقتصادي کاربري شاليزارها و باغ هاي مرکبات ، تعيين ارزش حال خالص هزينه ها و منافع شاليزارها و باغ هاي مرکبات ، تعيين نسبت منفعت به هزينه ي فعاليت هاي باغداري و شاليکاري، مقايسه ي مقدار درآمد شاليکاران و باغداران در نظر گرفته شد.
نتايج نشان دادند که وقتي روش هاي سود ناخالص ، ارزش فعلي خالص ، نسبت منفعت بر هزينه و نرخ بازده داخلي بکار ميروند، کلاس تناسب اقتصادي براي برخي از ارقام مورد مطالعه (ارقام مامايي، ربيع و شاهرود ١٣)، در فواصل سال هاي ١٣٨٨ تا ١٣٩٠، از کلاس نامناسب (N) به کلاس با تناسب بالا (S١) تغيير ميکند در حالي که رقم شاهرود ١٢ در بيش تر باغ هاي مورد مطالعه ، در کلاس با تناسب بالا بوده ، بر اين اساس ، سودآورترين رقم قابل کاشت در باغ هاي اين منطقه است .
بنابراين ، با توجه به مطالب ذکر شده از يک طرف و نيز شايع شدن تبديل کاربري زمين هاي شاليزاري به باغ هاي مرکبات در مناطق غربي استان مازندران از طرف ديگر، در اين پژوهش سعي بر آن بوده است که با محاسبه ي نسبت منفعت به هزينه و ارزش حال خالص هر يک از دو فعاليت شاليکاري و باغداري ارزيابي اقتصادي تبديل شاليزارها به باغ هاي مرکبات انجام گيرد تا از اين طريق به تصميم گيري درست نسبت به انجام هر يک از فعاليت ها کمک شود.
بمنظور ارزيابي اقتصادي تبديل شاليزارها به باغ هاي مرکبات از دو روش تحليل ارزش حال خالص و تحليل نسبت منفعت به هزينه که به ترتيب بر اساس رابطه ي ١ و ٢ به دست ميآيند، استفاده شد (٢٠٠٧ (به تصویر صفحه مراجعه شود.