چکیده:
از داستان «محاکمۀ انسان و حیوان» در مجموعۀ علمی ـ فلسفی ـ دینی رسائل اخوان الصفا ترجمههای متعدد به زبان فارسی و برخی زبانهای دیگر وجود دارد. مقالۀ حاضر در صدد معرفی ترجمهای از این داستان مندرج در کتاب کنوز الودیعة من رموز الذریعة، تألیف ابنظافر شیرازی، است که خود ترجمۀ کتاب الذریعة الی مکارم الشریعۀ راغب اصفهانی است. در این مقاله، ضمن معرفی ترجمه و بررسی چگونگی درک و دریافت مترجم از داستان، نشان داده شده است که وی داستان را به سیاق متن اصلی تلخیص و به زبانی دشوار و نثری متکلّف تحریر کرده و، بهتناسب، مطالبی به ترجمۀ داستان افزوده یا از آن کاسته است.
Of the story of Mohakeme-ye Ensan va Heyvan (Man and Animal) in the scientific, philosophical, and religious epistles of the Ekhvan al-Safa (Ekhvan al-Safa’s Epistles), there exist several translations in Persian and some other languages. The present survey is intended to introduce a translation of this story contained in the book Konuz al-Wadi’a men romuz al-Zari’a, written by Ebn-e Zafer of Shiraz, being itself a translation of Al-Zari’a ela Makarem al-Shari’a by Ragheb-e Esfahani. Besides introducing this translation and studying the degree of the translator’s comprehension of the story, the article demonstrates that the translator, in the manner of the original text, has summarized the story and rendered it in an obfuscate language and affected prose, making certain additions or omissions depending on the subject matter.
خلاصه ماشینی:
مقالۀ حاضر در صدد معرفی ترجمهای از این داستان مندرج در کتاب کنوز الودیعة من رموز الذریعة، تألیف ابنظافر شیرازی، است که خود ترجمۀ کتاب الذریعة الی مکارم الشریعۀ راغب اصفهانی است.
در این مقاله، ضمن معرفی ترجمه و بررسی چگونگی درک و دریافت مترجم از داستان، نشان داده شده است که وی داستان را به سیاق متن اصلی تلخیص و به زبانی دشوار و نثری متکلّف تحریر کرده و، بهتناسب، مطالبی به ترجمۀ داستان افزوده یا از آن کاسته است.
برخی مؤلف و کاتب آن را یکی و متعلق به علیاصغر پیشخدمت دانستهاند (افشار، 1387: 24) که بالطبع این ترجمه بر مبنای تاریخ چاپ باید مربوط به عصر قاجار باشد در حالی که نطق صامت ترجمۀ مستقلی از این قصه نیست و یکی از نسخههای همین بخش از طرب المجالس است که از آن جدا و بهطور مستقل چاپ شده بستان العقول فی ترجمان المنقول.
ترجمۀ احمد وقار شیرازی (1232-1298ق) از قرن چهاردهم هجری با عنوان مرغزار که مصححْ نام محاکمۀ انسان و حیوان 2 بر آن نهاده است؛ 6) مجمل الحکمة 3 که ترجمه و تلخیص رسائل اخوان الصفاست و داستان انسان و حیوان در نسخهای از آن، که ملکالکتّاب در قرن چهاردهم چاپ کرده، آمده است 4 ؛ 7) محاکمۀ انسان و حیوان 5 ترجمۀ عبداللّه مستوفی، نویسندۀ معاصر؛ 8) دادخواهی حیوانات نزد پادشاه پریان از ستم آدمیان 6 ، جدیدترین ترجمه، به قلم عبدالمحمد آیتی.
«کنوز الودیعة» و داستان محاکمۀ انسان و حیوان یکی از ترجمههای ملخّص و کهن این داستان، که بهلحاظ تاریخی دومین ترجمهای است که از آن سراغ داریم همان است که مندرج در کنوز الودیعة ـ یعنی ترجمۀ کتاب مشهور و معتبرِ الذریعة الی مکارم الشریعة، در اخلاق اسلامی، نوشتۀ راغب اصفهانی (د.