چکیده:
اعتبار امر مختومه از اصول اساسی و پذیرفتهشده در علم حقوق و فقه بوده، حقوقدانان و فقها متفقا به آن اعتقاد دارند. بررسی اعتبار امر مختومه در فقه، کمتر مورد عنایت واقع شده، با وجود قواعد آمره ناچیز در این خصوص، قاضی در مقام رسیدگی و صدور رای محکم و انعطافناپذیر، جهت پیشبرد و تحقق رسیدگی عادلانه، با محدودیت روبروست. در قواعد و در جریان رسیدگی و نهایتا صدور رای، این عرصه وسعت بیشتر داشته و در دادرسی و قواعد شکلی، نظم دادرسی و فصل خصومت جایگاه والایی دارند. توجه به شرایط تحقق این قاعده و آثار آن، دامنة شمول آن در حقوق و تاثیرگذاری آن در مباحث آیین دادرسی و نتایج دعاوی، باعث توجه فقها به این موضوع شده است. بررسی نظری این مهم از طریق مطالعه و بررسی کتب فقهی و تالیفات حقوقی راهگشاست. اعتبار بخشیدن به احکام مراجع قضایی و لازمالاجرا نمودن آن، عدم تعقیب و محاکمه کیفری و مدنی مجدد طرفین دعوی که درگذشته با همین موضوع مورد رسیدگی واقع شدهاند و همچنین جلوگیری از طرح شکایات تکراری و ایجاد نظم قضایی، از نتایج اعتبار امر مختومه است. حقوقدانان علیالخصوص، قضات و وکلای محترم که در بطن اینگونه مسائل قرار دارند باید به موضوع اعتبار امر مختومه در فقه بیشتر توجه کنند تا نتایج فوقالذکر بدست آید.
The validity of the termination is one of the basic and accepted principles of law and jurisprudence. Lawyers and
jurists agree unanimously. The validity of the final question in jurisprudence has been less favored, in spite of
the insignificant rules in this regard, Judge as a rigid and rigid judge, to advance and the realization of fair
dealing It is restricted, In the rules and during the proceedings and ultimately the verdict, this subject is more
extensive and they have a high place in the form and the rules of procedure and the season of hostility. Pay
attention to the conditions for the realization of this rule and its effects, its scope in law and its impact on
litigation and litigation outcomes, this has caused the jurists to pay attention to this issue. Theoretical
examination of this matter through the study of jurisprudence books and legal compilations is helpful.
Accrediting judicial orders and enforcing them, failing to prosecute and re-prosecute litigants who have
previously dealt with the same issue, as well as preventing duplication of complaints and establishing judicial
order, are the results of the validity of the order. Especially the lawyers, judges and lawyers who are involved in
such issues should pay more attention to the issue of credibility of the jurisprudence in order to obtain the abovementioned
results.
خلاصه ماشینی:
اعتبار بخشیدن به احکام مراجع قضایی و لازمالاجرا نمودن آن، عدم تعقیب و محاکمه کیفری و مدنی مجدد طرفین دعوی که درگذشته با همین موضوع مورد رسیدگی واقع شدهاند و همچنین جلوگیری از طرح شکایات تکراری و ایجاد نظم قضایی، از نتایج اعتبار امر مختومه است.
این خلاء، خود به خود، تشتت آراء را در خیلی ازموارد به دنبال خواهد داشت که اهمیت دقت نظر و تحلیل همراه با احتیاط فقها در این زمینه را نشان میدهد همچنین بررسی دلیل اعتبار امر مختومه از نظر فقها، هنوز مورد عنایت جدی نویسندگان قرار نگرفته و در عمل، مواردی پیش میآید که با مطالعه جامع تحقیقات فعلی، قابل حل و فصل نیست و شمول این قاعده نسبت به دعاوی مذکور دچار تردید میشودکه بررسی این موارد، هدف پژوهش است.
بنابراین در نقطهای که همة رسیدگیها تمام شده اگر همان موضوع مختومه، با شکایت جدیدی در جریان تحقیق و تعقیب قرار گرفت باید با اتکاء به اعتبار امر مختومه رسیدگی را متوقف ساخت و سقوط دعوا را اعلام نمود نظم دادرسی اقتضا دارد که تصمیمات قانونی محاکم محترم شمرده شود (آشوری، 1386).
». پس، چون قاضی طبق اصول قضایی حکم داده است، حکمش معتبر بوده و دارای اعتبار امر قضاوت شده است و محکوم علیه حتّی در صورت علم به عدم تطابق آن با واقع، ملزم به تبعّیت آن است و حق اقامه مجدد دعوا را ندارد.