چکیده:
داستانهای مصوّر کودکانه باید بهگونهای طراحی شود که بهصورت توأمان کودک را با دو رسانة زبانی و دیداری آشنا نموده و چرخش ناگهانی تمرکز وی از متن به تصویر و بالعکس، کودک را در درک اطلاعات داستان و تعامل اثربخش دچار نارسایی ننماید. پری نودلمن از نظریهپردازان این حوزه معتقد است که رسایی ارتباط تصویر و متن در صورتی است که هر دو، با شاخصههایی خاص یا با یکدیگر همسو باشند و یا همدیگر را توسعه دهند؛ در غیر این صورت، ارتباط تصویر و متن، ارتباطی نارساست. وی در راستای فراهمآوردن بستری مناسب برای تعامل کودک با متن، شاخصههای معینی را در نقد رسایی و نارسایی تصویر و متن معرفی میکند. در پژوهش حاضر تلاش بر آن است با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی چند داستان کودکانة منتخب از محمد العبد بر اساس این شاخصهها مورد ارزیابی و نقد قرار گیرد. یافتههای پژوهش نشان میدهد در این داستانها رسایی ارتباط تصویر و متن از بسامد بالایی (%94) برخوردار است. همچنین شاخصة توسعهگرایی تصویر و متن سهم بسزایی (%61) در رسایی این ارتباط دارد. بر این اساس داستاننویس و تصویرگر نسبت به دنیای کودک و علایق و خواستههای او آگاهی داشته و با ایجاد پیوندی ژرف میان تصویر و متن داستانها و درک درست اطلاعات داستان توسط کودک، موجبات تعامل کودک با تصویر و متن را فراهم آوردند.
مما لاشک فیه أن القصص المصورة تعرف الأطفال علی وسیطتی الصورة والنص فی آن واحد، والطفل بإمکانه أن یرکز
علی النص بدلا من الصورة وعلی العکس، وأحیانا ما تؤدی هذه اللامرکزیة إلی شیوع خلل فی عملیة التلق ی وفهم
القصة والتواصل مع النص. إذ یعتقد بیری نودلمان، وهو من منظری عملیة التواصل، أن العلاقة بین الصورة والنص
تتحق ق بین مرحلتین: إما هذه العلاقة علاقة وثیقة تتکامل الصورة والنص فیها معا ؛ وإما علاقة متزلزلة لاتناسب الصورة
النص ولایرافق النص الصورة فیها. فیقدم نودلمان عددا من المؤشرات التی یمکن من خلالها تحلیل العلاقة بین النص
والصورة ودراستها، حیث یمکن البحث عن دور النص والصورة فی نقل المعلومات إلی الطفل . جاءت هذه الدراسة
معتمدة علی المنهج الوصفی التحلیلی للبحث عن عدد من القصص المختارة لمحمد العبد، القاص المصری -
للأطفال، وفقا للمؤشرات التی أشار إلیها نودلمان. والجدیر بالذکر أن محمد العبد قد أجری أثناء کتابة القصص علاقة
وثیقة بین نص قصصه وصورها کی تساعداه فی عملیة نقل المعلومات إلی الطفل وتتحققا هدف الکاتب من کتابة
القصص. فتدل نتائج البحث علی أن الصورة والنص فی علاقة وثیقة معا )نسبة % 94 ( وأن مؤشرة التطور لها دور هام
%( 61 ( فی عملیة تلق ی القصص لدی الطفل. لذلک یمکن القول أن القاص )محمد العبد( والرس ام )هشام حسین(
علی درایة تامة بعوالم الطفل ورغباته، فمن هذا المنطلق قد أجری القاص محمد العبد علاقة وثیقة بین نص القصص
وصورها کی یتماهی الطفل مع القصص ویشارک فی عملیة القراءة والتواصل.
The visual stories of the child should be such that they simultaneously familiarize the child with the two linguistic and visual structures, eliminating his focus from text to image and vice versa and assisting him in understanding the information of the story and contributing effectively and purposefully. Perry Nodelman, a theorist in the field, argues that the correct relationship between image and text is that they both share or extend each other with specific characteristics. Otherwise, the relationship between image and text is incorrect. In order to provide a suitable context for the child's involvement with the text, he introduces certain characteristics in the analysis and critique of the correct and incorrect relation between the image and the text. The present study attempts to evaluate and critique the descriptive-analytic method of several selected child stories by Mohammad al-Abd on the basis of these characteristics. The results show that most of these stories (94%) have a correct relation between text and image. Also, the image and text extension index plays a large role (61%) in the correct relation between text and image. Accordingly, the storyteller and painter became aware of the child's world and his or her interests and desires and provided a deep link between the image and the context of the stories and the child's understanding of the story's information correctly, providing the context for the child's involvement with the image and the text.