چکیده:
بطن و تأویل آیاتقرآن، از دیرباز یکی از مسائل بحثبرانگیز و موردتوجه اندیشمندان بوده که حجم گستردهای از روایاتِ ذیل آیات را به خود اختصاص داده است. تطبیق بخش عمدهای از روایات بر امامت، دوستان و دشمنان آنها در تأویلات شیعه، دستاویز برخی مخالفان شده است؛ ذهبی ازجمله نویسندگان منتقدِ معاصر اهلسنت در کتاب «التفسیر و المفسرون»، شیعه را به تأویلات ناصحیح و افراطی آیات بر اهلبیت(ع) درراستای تحمیل آرائشان بر قرآن، متهم نموده که آیتالله معرفت از شخصیتهای بارز معاصرِ قرآنپژوهی شیعه کتاب «التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب» را درراستای نقد و پاسخ به ذهبی در دفاع از شیعه نگاشته است. این پژوهش درراستای انتقادات ذهبی بر تأویلات شیعه، با تبیین مفهوم صحیح بطن و تأویل، و یافتن ضوابط صحیح در تبیین لایههای درونی قرآن، به بررسی و نقد اتهامات ذهبی با تأکید بر آرای آیتالله معرفت پرداخته است. یافتههای حاصل از پژوهش این است که تفاوت نگرش ذهبی در تبیین ماهیت بطن و تأویل، منجر به انتقاداتی بر تأویلات شیعه شده و آیتالله معرفت در پاسخ به این انتقادات، باتوجه به جاودانگی و جهانشمولی قرآن، بطن را همتای تأویل، مفهوم عامی دانسته که با الغای خصوصیات از آیه، قابلانطباق بر مصادیق نوظهور است. تطبیق مفهوم عام بر مصادیق مختلف مطابق با معیارهای صحت تأویلی است که موردقبول ذهبی نیز میباشد.
The Quranic verses’s Intervention and Ventilation has long been a controversial issue for scholarsThat has a large volume of narrations in the following verses. For the Shia, much of the traditions have been applied to the Imamate and their friends and enemiesAnd this has been the pretext for some dissidents. Zahabi is one of the Sunni contemporary writers and critics That in the book, Altafsyrvalmofasserun have accused the Shia of misrepresenting and extolling the verses of the Ahlul-Bayt in order to impose their beliefs on the Qur'an That Ayatollah Ma'rifat of Contemporary Shiite Qur'anic scho in the book, Altafsyrvalmofasserun Fi Thouba al-Qashib has written for criticizing and responding to Zhabi in defense of Shia. This research, based on a descriptive-analytical approach to the criticism of Shi'ite interpretations, has elaborated on the correct concept of the ventricle and its interpretation to answer the allegations based on Ayatollah Ma'rifat's view. The findings of the study show that the differences in Zahabi’s attitude in explaining the nature of ventricle and interpretation lead to criticism of Shia interpretations. Ayatollah Ma’rifat In response to these criticisms, given the immortality and universality of the Qur'an, Vent has regarded the interpretation of the verse as a universal concept that, by removing the characteristics of the verse, is applicable to emerging standards, in accordance with Ted's accuracy criteria, which is also acceptable.
خلاصه ماشینی:
بررسی انتقادات ذهبی بر تأویلات شیعه با تأکید بر آرای آیتالله معرفت محمدتقی دیاری بیدگلی 1 استاد گروه علوم قرآن دانشگاه قم، ایران مرضیه قنبری 2 دانشجوی دکترای رشته تفسیر تطبیقی دانشگاه قم، ایران (تاریخ دریافت 28/01/1398؛ تاریخ پدیرش: 15/01/1399) چکیده (بطن و تأویل آیاتقرآن، از دیرباز موردتوجه اندیشمندان بوده و حجم گستردهای از روایاتِ ذیل آیات را به خود اختصاص داده است.
در روایتی از حمرانبن اعین از امام باقر(ع) دربارة ظهر و بطن قرآن فرمودند: «ظهرُ القرآن الذين نزل فيهم و بطنُه الذين عملوا بِمِثل أعمالِهم يَجْرِي فِيهِمْ مَا نَزَلَ فِي أُولَئِك» (ابنبابویه، 1403ق: 259؛ عیاشی، 1380ق: 1/11) طبق این روایت، مراد از ظاهر قرآن کسانی است که قرآن دربارة آنها نازل شده و «باطن» آن کسانی است که مانند آنها رفتار کردند، بنابراین مصادیق آیات نیز بهعنوان معنای تأویل در مواردی بهکار میرود.
ذهبی اعتقاد شیعه به بطن و تأویل را مورد مناقشه قرار داده درحالیکه باور به «بطن» قرآن در منابع روایی و تفسیری اهل سنّت نیز وارد شده است.
در حدیثی از ابنمسعود از پیامبراکرم(ص) چنین آمده است: «أنزل القرآن على سبعة أحرف لكل حرف منها ظهر و بطن و لكل حرف حد و لكل حد مطلع»که در تفاسیر اهل سنّت «بطن» را تأویل قرآن معنا نمودهاند (طبری، 1412ق: 1/25؛ بغدادی، 1415ق: 1/11؛ ثعلبی نیشابوری، 1422ق: 2/257) آیتالله معرفت مراد از «احرف» را وجوهی دانسته که در روایات از آن به «بطون» تعبیر شده است و هر آیهای را میتوان بر وفق آن، تفسیر و معنا نمود که این بطون از عامه پنهان است، اما ائمه(ع) به آن آگاهی دارند (معرفت، 1415: 2/93).