چکیده:
عمار بصری نسطوری یکی از متکلمین برجسته مسیحی در دوره عباسیان و در حدود سالهای 800 الی 850 میلادی در بغداد و شهر بصره میزیسته و برای تبلیغ و ترویج مسیحیت نسطوری فعالیت میکرده است. وی دارای دو اثر کلامی مهم است: یکی کتاب «البرهان علی سیاقة التدبیر الالهی» و دیگری کتاب «المسائل والأجوبة». وی در این دو کتاب با تفکر فلسفی و فکر دینی به شرح و بسط اندیشههای مسیحی میپردازد و در اصل دفاعیاتی را برای کلام مسیحیت فراهم آورده و پاسخ انتقادات مخالفان(به ویژه متکلمان اسلامی) را میدهد و در واقع با برهان و دلایل عقلی و نقلی در دفاع از باورها و اعتقادات مسیحیان میکوشد. کتاب «البرهان» در این خصوص به عنوان یکی از کهنترین کتابهای دفاعیه مسیحیت شناخته شده و از این حیث کمنظیر است. وی در این اثر کلامی به دوازده مبحث اصلی بهویژه موارد انتقادی(همچون تثلیث، تجسّد، اتحاد، تحریف کتاب مقدس، به صلیب کشیدن عیسی مسیح و قربانی) به طرح و بررسی و پاسخ شبهات میپردازد.
خلاصه ماشینی:
در منابع دوره اسلامي تنها ابن نديم (محمد بن اسحاق ) در ذيل آثار ابوالهذيل عـلاف کتـابي را ياد کرده به نام «الرد علي عمار النصراني في الرد علي النصـاري »(ابـن نـديم ، ۱۹۷۱م : ۲٠۴) که شايد عمار نصراني همان عمار بصري بوده باشد زيـرا ابوالهـذيل عـلاف شـاگرد واصل بن عطاء بوده که بنيانگـذار مکتـب معتزلـي محسـوب مـي شـود و عـلاف در بـين سال هاي ۷۵۱ و ۷۵۳م در بصره متولد شده و در دوران پيري بـه سـال ۸۴٠ -۸۴۱م در سامرا فوت مي کند.
مار بصري ، تصـحيح ميشـال الحايک: ۲۱-۲۴[ ۲) دلايل و براهين دين حق (الدلائل علي الدين الحق )]همان : ۲۴-۳۲[ ۳) دلايل و براهين پذيرش دين مسيحيت (اسباب قبول النصرانيٳ)]همان : ۳۲-۴٠[ ۴) دفع شبهه تحريف از کتاب مقدس (دفع شبهٳ التحريف )]همان : ۴٠-۴۶[ ۵) درباره تثليت (الکلام في التثليث )]همان : ۴۶-۵۶[ ۶) درباره مسأله اتحاد(القول في الاتحاد)]همان : ۵۶-۶۲[ ۷) اثبات تجسد(اثبات التجسد)]همان : ۷۲-۷۹[ ۸) درباره به صليب کشيدن حضرت عيسي (القول في الصلب )]همان : ۷۹-۸۱[ ۹) درباره معموديه (القول في المعموديٳ)]همان : ۸۱-۸۴[ ۱٠) درباره قرباني (القول في القربان )]همان : ۸۴-۸۷[ ۱۱) درباره صليب (الکلام علي الصليب )]همان : ۸۷-۸۸[ ۱۲) درباره خوردن و آشـاميدن در آخـرت (الکلام فـي الاکـل والشـرب فـي اٯخـرٲ) ]همان : ۸۸-۹٠[ اينک هر کدام از مباحث را به شرح ذيل توضيح مي دهيم : ]۱[ در اثبات وجود الله : در نسخه خطي جمله ]في اثبات وجود الله [ ثبت نشده بلکـه توسط ناشر اين عنوان افزوده شده است اما به هر روي موضوع اصلي آن در اثبـات بـاري تعالي است (عمار بصري ، البرهـان : ۲۱، مقدمـه کتـاب ).