چکیده:
در جستار پیش رو، با نگاهی ویژه، مقایسهای میان بوستان سعدی با شاهنامۀ فردوسی صورت گرفته است. بدینصورت که نگارنده، با تأمّل در جزئیات کلام سعدی شیرازی در بوستان، تأثیری ویژه را در لایههای درونی ابیات آن با شاهنامۀ فردوسی ملاحظه کرده، این مقوله را، عرصهای تازه در شناخت بهتر بوستان سعدی یافته است. از این روی بر آن شده، با مطالعه در اثر این شاعر و مقایسۀ اشعاری از آن با شاهنامه، نشانههایی را که هدف نگارنده را راستیآزمایی مینماید، استخراج کند. بیگمان از آنجا که تحقیق و پژوهش پیش رو، به شکلی که در ادامه از نظر خواهد گذشت، برای اولینبار دربارۀ سعدی و اثر وی و مقایسۀ آن با شاهنامه صورت گرفته، حاوی نتایجی است که (از منظر نگارنده) بهنوعی خاص از تأثیرپذیری بهوسیله سعدی منجر میشود؛ امری که میتوان آن را ناشی از اندیشه و جهانبینی دو شاعر دانست.
خلاصه ماشینی:
بدين صورت که نگارنده ، با تأمّل در جزئيات کلام سعدي شيرازي در بوستان ، تأثيري ويژه را در لايه هاي دروني ابيات آن با شاهنامۀ فردوسي ملاحظه کرده ، اين مقوله را، عرصه اي تازه در شناخت بهتر بوستان سعدي يافته است .
بي گمان از آنجا که تحقيق و پژوهش پيش رو، به شکلي که در ادامه از نظر خواهد گذشت ، براي اولين بار دربارة سعدي و اثر وي و مقايسۀ آن با شاهنامه صورت گرفته ، حاوي نتايجي است که (از منظر نگارنده ) به نوعي خاص از تأثيرپذيري به وسيله سعدي منجر مي شود؛ امري که مي توان آن را ناشي از انديشه و جهان بيني دو شاعر دانست .
همين محتوا را مي توان در مطلع منظومۀ گران بهاي فردوسي نيز ملاحظه کرد: بــه نــام خداونــد جــان و خــرد کـــزين برتـــر انديشـــه بـــر نگـــذرد (فردوسي، ١٣٧٣: ٥٤) از ديدگاه مؤّلفِ سطور پيش روي ، اين شباهت لفظي و به ويژه معنوي ، نمي تواند امري تصادفي باشد؛ بدين سبب که مطالعۀ دقيق و چندجانبۀ بوستان ، به خوبي نشان از آگاهي کامل سعدي نسبت به بيت بيتِ شاهنامۀ فردوسي دارد.
نکتۀ قابل تأمّل ديگر آن که ابيات يادشده در مقدمه ، بسيار به سبک و سياق شاهنامه شبيه اند و چنان که پيش از اين از خاطر گذشت ، تا حدودي ، با ساير ابواب و اشعار بوستان سعدي (هم از نگاه لفظي و هم مضموني ) متفاوت هستند.
- نگاه نقّادانۀ سعدي به برخي از حقايق موجود در شاهنامۀ فردوسي ، سبب ايجاد ابياتي در بوستان شده که (به ويژه در باب پنجم ) اين اثر را در تقابل با شاهنامه قرار داده است .