چکیده:
حقایقالتاویل سید رضی، دانشمند فرزانه و مولف آثار بزرگی همچون نهجالبلاغه، از تفاسیر مهم شیعه در قرن چهارم و پنجم است. تفسیر کشاف زمخشری نیز یکی از برجستهترین تفاسیر ادبی، بلاغی و نیز کلامی معتزله در قرن ششم است. در میان مفسران متقدم، مرحوم شریف رضی و زمخشری هر دو به روش تفسیری قرآن به قرآن اتکا نموده و البته در کنار آن از براهین و اجتهادات عقلی و روایات نیز استمداد جستهاند. در این نوشتار با نگاهی تطبیقی، ابعاد شیوه تفسیری قرآن به قرآن در این دو تفسیر مورد بررسی قرار گرفته و مواردی همچون ارجاع متشابهات به محکمات، تبیین آیات مجمل توسط دیگر آیات، استناد به دیگر آیات قرآن در تبیین معانی واژگان و نکات ادبی قرآن، رفع ابهام از آیه توسط آیات دیگر، حل تعارضات ظاهری و رفع شبهات آیات توسط دیگر آیات و تفسیر آیات با تکیه بر سیاق تبیین شده است.
خلاصه ماشینی:
در این نوشتار با نگاهی تطبیقی، ابعاد شیوة تفسیری قرآن به قرآن در این دو تفسیر مورد بررسی قرار گرفته و مواردی همچون ارجاع متشابهات به محكمات، تبیین آیات مجمل توسط دیگر آیات، استناد به ديگر آيات قرآن در تبيين معاني واژگان و نکات ادبی قرآن، رفع ابهام از آيه توسط آيات ديگر، حل تعارضات ظاهري و رفع شبهات آيات توسط دیگر آیات و تفسير آيات با تكيه بر سياق تبیین شدهاست.
در این نوشتار تلاش شده به بررسی نمودها و ابعادی از شیوة تفسیری قرآن به قرآن که مشترکاً در این دو تفسیر بدان توجه شده، مانند ارجاع متشابهات به محكمات، تبیین آیات مجمل توسط دیگر آیات، استناد به ديگر آيات قرآن در تبيين معاني واژگان و نکات ادبی قرآن، رفع ابهام از آيه توسط آيات ديگر، حل تعارضات ظاهري و رفع شبهات آيات توسط دیگر آیات و تفسير آيات با تكيه بر سياق پرداخته شود.
در اینجا تلاش شده تا نمودهایی از شیوة تفسیری قرآن به قرآن، از جمله ارجاع متشابه به محكم، حمل مجمل بر مبيّن، استناد به ديگر آيات قرآن در تبيين معاني واژگان و مفردات قرآن، رفع ابهام از آيه توسط آيات ديگر، تفسير آيات با تكيه بر سياق، حل تعارضات ظاهري و رفع شبهات آيات توسط دیگر آیات، در تفسير «حقايقالتأويل» و «الکشاف» بررسی و ارائه شود: ارجاع متشابهات به محكمات شریف رضي حوزة معنايي وسيعي براي متشابه در نظر گرفته است.