چکیده:
نسخههای خطی فراوانی از قرآن کریم در گنجینه مصاحف آستان قدس رضوی موجود است که از بین آنها تعداد 1084 نسخه را متعلق به دوره سلجوقی ذکر کردهاند؛ اما مشکل این است که اطّلاعات روی شناسنامه آنهاصحیح نبوده ومعمولاًکاتب، مرام فکری کاتب، تاریخ کتابت، محل کتابت، ویژگیهای ترجمه ای وقرآن آرایی، آنهامشخص نیست واین امر استفاده مطلوب ادبی فرهنگی هنری ومذهبی ازاین مصاحف رادچارمشکل مینماید، بنابراین اغلب این قرآن هاازاین بابت مهجور هستندولازم است به آثار مذکور بارویکردی علمی نگریسته شودتادرپرتوآن استفاده لازم دستوری، ادبی، گویشی، وحتی اعتقادی وکلامی ازاین سرمایههای فرهنگی تاریخی حاصل شودزیرا این قرآن هادرزمان هاومکان های مختلف وباطرزفکر مختلف مذهبی نوشته شده و طبعاًبه طورناخوداگاه نقشی اززمینه فکری واعتقادی خود رادراین ترجمه هابه جای گذاشتهاند. قرآن شماره 58 آستان قدس رضوی یکی از نسخههای قرآنی باویژگی های مذکوراست که نگارنده دراین مقاله سعی داردضمن تصحیح آن ،زمان کتابت وترجمه، مکان کتابت، شاخصههای ترجمه ای و قرآن آرایی آن رامعین وباویژگی های قرآن آرایی وترجمه عصر سلجوقی تطبیق نماید. به نظرمی رسداین قرآن بین سالهای 450-430 هجری درحوزه زبانی وقران آرایی خراسان وتوسط کاتب ومترجمی باافکاروعقاید شیعی، کتابت وترجمه شده باشد.
خلاصه ماشینی:
تجلي ويژگي هاي قرآن هاي دوره سلجوقي درقرآن شماره ٥٨موزه آستان قدس رضوي چکيده نسخه هاي خطي فراواني از قرآن کريم در گنجينه مصاحف آستان قدس رضوي موجود است که از بين آن ها تعداد ١٠٨٤ نسخه را متعلق به دوره سلجوقي ذکر کرده اند؛ اما مشکل اين است که اطلاعات روي شناسنامه آنهاصحيح نبوده ومعمولاکاتب ، مرام فکري کاتب ، تاريخ کتابت ، محل کتابت ، ويژگيهاي ترجمه اي وقرآن آرايي، آنهامشخص نيست واين امر استفاده مطلوب ادبي فرهنگي هنري ومذهبي ازاين مصاحف رادچارمشکل مينمايد، بنابراين اغلب اين قرآن هاازاين بابت مهجور هستندولازم است به آثار مذکور بارويکردي علمي نگريسته شودتادرپرتوآن استفاده لازم دستوري، ادبي، گويشي، وحتي اعتقادي وکلامي ازاين سرمايه هاي فرهنگي تاريخي حاصل شودزيرا اين قرآن هادرزمان هاومکان هاي مختلف وباطرزفکر مختلف مذهبي نوشته شده و طبعابه طورناخوداگاه نقشي اززمينه فکري واعتقادي خود رادراين ترجمه هابه جاي گذاشته اند.
مقدمه قرآن هاي خطي موجود در موزه هاي مختلف ايران به ويژه موزه آستان قدس رضوي داراي ويژگي هاي کتاب آرايي وترجمه هاي گوناگوني هستند واين امرنشان دهنده تعلق آنهابه دوره هاوحوزه هاي جغرافيايي مختلف است زيراشاخصه هاي مربوط به نوع کاغذ، خط ، جلد وتذهيب وترجمه آنهامتفاوت است طوري که بامطالعه اين ويژگي هامي توان زمان ومکان کتابت راحدس زد.
مقالات فصلنامه گنج نامه رضوي پاييز ١٣٩٠ به صورت اختصاصي به ويژگيهاي نسخه شناسي و قرآن هاي عصر سلجوقي پرداخته و چند قرآن رامعرفي کرده است همين طور درموردترجمه وتفسير قرآن فرهيختگاني اقدام به معرفي چندنسخه ازترجمه هاي قرآني نموده اندکه برخي ازآن هاعبارتنداز:ترجمه قرآن کوفي، ترجمه قرآن شماره ٤، يک ترجمه آزاد، تفسيرقرآن پاک، بخشي ازتفسيرکهن ، تفسيرقرآن کمبريج ، تفسيري برعشري ازقرآن مجيد، ترجمه قرآن موزه پارس ، ترجمه وقصه هاي قرآن قصص ، تفسيرشنقشي ، تفسيرميبدي ، نسخه گمنام ، و...