چکیده:
نظر به سیر تطوّر شعر پارسی در سده ششم هجری از سادگی به تکلّفهای زبانی و ادبی از یکسو و غنای اندیشه و کلام خاقانی به عنوان یکی از شاعران صاحب سبک و شاخص این دوره از سوی دیگر، این پرسش کلیدی پیش میآید که آیا شعر خاقانی در قالبهای کمتر شناخته شده نظیر قطعه، به لحاظ ساختار و مضمون با سبک شخصی وی در سایر قالبهای شعری یکسان است یا خیر؟ ملاحظات علمی نشان میدهد که قالب قطعه در این عصر نخست با ظهور انوری و پس از وی خاقانی به اوج استقلال گونهای رسید و به تدریج به صورت یک قالب هنری در شعر این دوره انعکاس یافت؛ به گونهای که اگرچه زبان قطعه تا حدودی محاورهای و غیر رسمی است ولی در قطعات خاقانی در پارهای از موارد میتوان ردّپایی از تکلّف و صناعت را مشاهده نمود که در نوع خود کمسابقه است و به عبارتی سبک شخصی سراینده به شمار میرود؛ از این رو در پژوهش حاضر پس از بررسی دقیق 321 قطعه موجود در دیوان خاقانی (مطابق چاپ و تصحیح استاد سجادی) و دستهبندی موضوعی آنها به 14 گونه مفهومی، بر آن هستیم تا سیمایی کلی از محتوا و ساختار این قطعات را ارائه و تحلیل کنیم.
Abstract
Regarding the evolution of Persian poetry in sixth century AH from simplicity toward lingual and literary difficulty, on the one hand, and the unique richness of Khaghani's philosophy and thought as one of the stylistic poets of this period, on the other hand, this key question arises as to whether or not Khaghani's poetry in less known forms such as fragment is similar in structure and content to his personal style in other poetic forms? Scientific observations reveal that the fragment form in this period was initially emerged by Anwari and after that peaked with independent type by Khaghani, and then gradually reflected in an artistic form in the poetry of this period; so that although the language used in fragment was somewhat vernacular and informal, but in Khaghani's fragment in some cases can trace the footnote of difficulty and figure of speech, which is unique in its own way and is considered to be a personal style of the poet. Thus, in the present research, after examining 321 existing fragments in Divan (According to Master Sajjadi's printing and correction) and upon the thematic categorization of them into 14 types, provide a general overview of the content and structure of these fragment.
خلاصه ماشینی:
گونه شناسی مفهومی و تحلیل سبک شناسی قطعات خاقانی (ص ٢٢٠-١٩٩) لیلی عباسی منتظری ،٢ قدرت قاسمی پور٣(نویسنده مسئول )، نصراله امامی ،٤ محمدرضا صالحی مازندرانی 5 تاریخ دریافت مقاله : زمستان ١٣٩٨ تاریخ پذیرش قطعی مقاله : زمستان ١٣٩٨ چکیده نظر به سیر تطور شعر پارسی در سده ششم هجری از سادگی به تکلفهای زبانی و ادبی از یکسو و غنای اندیشه و کلام خاقانی به عنوان یکی از شاعران صاحب سبک و شاخص این دوره از سوی دیگر، این پرسش کلیدی پیش میآید که آیا شعر خاقانی در قالبهای کمتر شناخته شده نظیر قطعه ، به لحاظ ساختار و مضمون با سبک شخصی وی در سایر قالبهای شعری یکسان است یا خیر؟ ملاحظات علمی نشان میدهد که قالب قطعه در این عصر نخست با ظهور انوری و پس از وی خاقانی به اوج استقلال گونه ای رسید و به تدریج به صورت یک قالب هنری در شعر این دوره انعکاس یافت ؛ به گونه ای که اگرچه زبان قطعه تا حدودی محاوره ای و غیر رسمی است ولی در قطعات خاقانی در پاره ای از موارد میتوان ردپایی از تکلف و صناعت را مشاهده نمود که در نوع خود کم سابقه است و به عبارتی سبک شخصی سراینده به شمار میرود؛ از این رو در پژوهش حاضر پس از بررسی دقیق ٣٢١ قطعه موجود در دیوان خاقانی (مطابق چاپ و تصحیح استاد سجادی) و دسته بندی موضوعی آنها به ١٤ گونه مفهومی، بر آن هستیم تا سیمایی کلی از محتوا و ساختار این قطعات را ارائه و تحلیل کنیم .