چکیده:
با ظهور اسلام و تصرف ایران به دست اعراب در سده های نخستین اسلامی گرچه حکومت سیاسی ساسانیان دچار فروپاشی شد، اما فرهنگ و هنر این دوران که دارای بنیان استواری بود هرگز از بین نرفت. بلکه شالوده هنری قرار گرفت که در دوره اسلامی ایران به هنر اسلامی- ایرانی معرف است. دوران آل بویه به عنوان اولین حکومت ایرانی بعد از اسلام که هدف آن احیای فرهنگ و هنر ایران باستان بود بعد از تصرف اصفهان در سال 233 هجری رسما تاسیس شد. در این دوره هنر و معماری تحت تاثیر هنر ایران پیش از اسلام قرار داشت و برای تزئینات بناهای خود از تزئینات معماری این دوران بهره برده اند. در این مقاله
سعی بر آن است تا تزئینات معماری آل بویه در اصفهان را مورد بررسی قرار داده و میزان تاثیرپذیری آن ها را از گچ بری های دوره ساسانی موردبررسی قرار دهیم. که درنتیجه آن مشخص شد که عمده تزئینات معماری این دوران در اصفهان الهام گرفته از تزئینات گچبری دوران ساسانی است و می توان یکی از علل آن را همان اندیشه احیای فرهنگ ایران در بین حاکمان این دوره دانست. همچنین از دیگر عوامل مهم در تزئینات این دوره نقوش هندسی و گیاهی هستند که به دلیل منع بکار بگیری تصویرسازی در بناها از آن ها بیشتر استفاده شده است.
خلاصه ماشینی:
سیری در تزئینات معماری آلبویه اصفهان و تأثیرپذیری آن از گچبریهای دوره ساسانی جواد نیستانی1 ، حمید قاسمیقاسموند 2 ، مبینا مظفری 3 1 دانشیار باستانشناسی دانشگاه تربیت مدرس 2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس 3 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه بوعلی سینا همدان چکیده با ظهور اسلام و تصرف ایران به دست اعراب در سدههای نخستین اسلامی گرچه حکومت سیاسی ساسانیان دچار فروپاشی شد، اما فرهنگ و هنر این دوران که دارای بنیان استواری بود هرگز از بین نرفت.
دوران آلبویه بهعنوان اولین حکومت ایرانی بعد از اسلام که هدف آن احیای فرهنگ و هنر ایران باستان بود بعد از تصرف اصفهان در سال 328 هجری رسماً تأسیس شد.
که درنتیجه آن مشخص شد که عمده تزئینات معماری این دوران در اصفهان الهام گرفته از تزئینات گچبری دوران ساسانی است و میتوان یکی از علل آن را همان اندیشه احیای فرهنگ ایران در بین حاکمان این دوره دانست.
یکی از ویژگیهای دیگر معماری این دوره ادغام معماری، مهندسی، تزئین و نشان دادن علم و تجربهی معماران و سازندگان این بناها درزمینهٔ طراحی فضا و تزئینات آنها است که همه این ویژگیها را در بنای نظیر سردر مسجد جرجیر میتوان یافت ( منتشری و شهبازی، 1395: 90).
در قسمت شرقی سردر و در پایین دیوار آن نقش چهار پرنده بهصورت جفتی در کنار هم که نشاندهنده چهارعنصر زندگی در فلسفه ایران باستان هستند در زیر یک درخت مجسم شدهاند و الهام گرفته از بناهای ایرانی در دوره هخامنشی و ساسانی است.
در دوره آلبویه که دوره بازگشت به فرهنگ ایران باستان بود سعی شده است تا از همان سبک و هنر دوره ساسانی در غالب اسلام استفاده شود.