چکیده:
مفسران شیعی و بسیاری از مفسران اهلسنت، در تفسیر آیۀ مباهله، امام علی را نفس پیامبر شمردهاند. البیته این که امام علی نفس پیامبر است؛ به معنای حقیقی عینیت ذاتی دو نفس نیست، بلکه مراد از نفسیت امام علی، مساوات آن حضرت با پیامبر در فضائل و کمالات است. از این تساوی، عصمت امام علی، نیز استفاده میشود. به زعم برخی از علمای اهلسنت در تفسیر آیه، واژۀ «انفسنا» به شخص رسولخدا منحصر است و شامل امام علی نخواهد شد. نگارنده با روش توصیفی ـ تحلیلی، بعد از نقد این دیدگاه، نظریۀ اطلاق «انفسنا» نسبت به امام علی را اثبات میکند
خلاصه ماشینی:
2. نقل حاکم نیشابوری: حاکم نیشابوری در روایتی دیدگاه ابنعبّاس را دربارۀ آیۀ مباهله این گونه نقل میکند: «آیۀ مباهله بر رسولاکرم( نازل شد؛ درحالی که حضرت علی نفس پیامبر( بود و «نِسَاءَنَا وَنِسَاءَکمْ» در شأن فاطمه زهرا( و «أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکمْ» در شأن امام حسن و حسین( نازل شد» (نیشابوری، 1397، ج1، ص50).
7. نقل اندلسی: اندلسی در تفسیر البحر المحیط مینویسد: «مراد از «ابناء» حسنین و منظور از «نساء» فاطمه و منظور از «انفس» علی است» سپس نویسنده این تفسیر چنین اذعان داشته است: «در صحیح مسلم آمده است که ابیوقاص میگوید: وقتی این آیه نازل شد، پیامبر(، علی، فاطمه، حسن و حسین( را دعوت کرد و گفت: خدایا!
در پاسخ این ادعا باید چنین نگاشت که اولاً: چنان که گذشت، بسیاری از علمای اهلسنت، ذیل آیۀ مباهله معتقدند که مراد از «أَنفُسَنَا» پیامبراسلام( و امام علی( است؛ چنان که حاکم نیشابوری به سند صحیح به نقل از جابربنعبدالله انصاری، قصه ورود عاتب و سید و شرفیاب شدن به محضر رسولخدا( را نقل کرده و سپس به نقل از جابر چنین میگوید: و در حق آنها نازل شد: (فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَ أَبْنَاءَكُمْ وَ نِسَاءَنَا وَ نِسَاءَكُمْ وَ أَنْفُسَنَا وَ أَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَةَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِینَ( مراد از «أَنفُسَنَا وأَنفُسَکمْ» رسولخدا و علی( است و مراد از «أَبْنَاءنَا» حسن و حسین است و مقصود از «نِسَاءنَا» فاطمه است (سیوطی، 1404ق، ج2، ص230 ـ 231 و آجری، 1420ق، ج5، ص2201).