چکیده:
سلسله اشکانیان که پس از حمله اسکندر و سلوکیان در ایران به قدرت رسیدند گروهی از سکاهای شرقی بوده که پیش از ورود به ایران دارای دینی ابتدایی شامل پرستش عناصر طبیعی، خورشید، ماه، ستارگان و هم چنین ستایش نیاکان می شد. آنها با آمدن به ایران وارد فضای جدیدی شدند که اقوام مختلفی با اعتقادات مجزا در آن زندگی می کردند. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی تحلیلی بر آن است تا با استفاده از اطلاعات موجود به این پرسش پاسخ دهد که دین اشکانیان پس از ورود به ایران چه تغییراتی کرد و اشکانیان چه سیاستی در قبال دیگر ادیان در پیش گرفتند؟ آنها پس از اینکه وارد ایران شدند و در جوار دیگر ایرانیان قرار گرفتند با معتقدات زرتشتی و ادیان غیرایرانی موجود در ایران نیز آشنا شدند. اسناد و منابع موجود بیانگر آن است که آنها معروفترین ایزدان زرتشتی مانند اهورامزدا، آناهیتا، آتش و ایزد مهر را ستایش می کردند. بنابراین یکی از ادیان رایج در عهد اشکانیان دین زرتشتی بوده است. همچنین در این دوره شاهد ترکیب ادیان و مذاهب مختلف در قلمرو اشکانیان هستیم. با توجه به سیاست تساهل مذهبی، نبود دین رسمی در شاهنشاهی اشکانی و حضور اقوام و ادیان مختلف در قلمرو اشکانیان، در این دوره ادیانی همانند یهود، مسیحیت، بودایی و مندایی نیز در ایران مجال گسترش پیدا کرده و صاحب پیروانی شدند.
The Parthian dynasty, which came to power after the Alexander and Seleucid invasion
of Iran, was a group of eastern Skytians who had a primitive religion before entering
Iran, such as worshiping the natural elements, the sun, the moon, stars, and also worshiping
the Ancestors. They came to Iran and met with different ethnicities lived with
separate beliefs. The present study by using a descriptive-analytical approach try to
answer the question of how the Parthian religion changed after entering Iran and what
policies the Parthians adopted in relation to other religions. After they came to Iran
and settled with other Iranians, they also became familiar with Zoroastrian beliefs and
non-Iranian religions in Iran. Existing documents and sources indicate that they worshiped
the most famous Zoroastrian gods such as Ahuramazda, Anahita, Fire and Mithra.
Thus one of the religions common to the Parthians was the Zoroastrian religion. In
this period we also see a mix of different religions and beliefs in the Parthian kingdom.
In this period expanded and found followers the religions such as Judaism, Christianity,
Buddhism and Mandaeans due to the religious tolerance policy, the absence of official
religion in the Parthian Empire and the presence of different ethnicities and religions in
the Parthian kingdom.
خلاصه ماشینی:
با توجه به سیاست تساهل مذهبی، نبود دین رسمی در شاهنشاهی اشکانی و حضور اقوام و ادیان مختلف در قلمرو اشکانیان، در این دوره ادیانی همانند یهود، مسیحیت، بودایی و مندایی نیز در ایران مجال گسترش پیدا کرده و صاحب پیروانی شدند.
2. ستایش ایزدان باستانی ایران در دوره اشکانیان نامهایی چون تیرداد، مهرداد، اردوان و امثال آن در نزد اشکانیان حکایت از ارتباط این قوم با خدایان باستانی ایرانویج دارد، مراسم و آداب دینی و سرودها و قربانیها هم ظاهراً هم چنان مثل آنچه در نزد ایرانیان شرقی و غربی رایج بود تحت نظر کاهنان که از دوران ماد و هخامنشی به نام مغان شناخته میشدند، انجام میشد و آداب مربوط به تطهیر و اجتناب از آلودن عناصر مقدس همچنان در میان آنها رعایت میشد.
ظاهراً گفته ژوستین و استرابون فقط در مورد برخی از مردم دوره اشکانیان است نه همه آنها و این امر بخوبی ثابت می کند که دین زرتشتی فقط مورد احترام بوده و حاکمیت نداشته است، حتی خود پادشاهان اشکانی زرتشتی نبودهاند و اگر به این دین محبت میورزیدند بخاطر جلب حمایت مردمی بود که از تسلط سلوکیان و رواج فرهنگ یونانی ناراضی بودند.
آنچه مسلم است این که یکی از ادیان رایج در عهد اشکانیان دین زرتشتی بوده، که البته اشکانیان پس از آن که به ایران آمدند و با سایر اقوام ایرانی درآمیختند با این دین زرتشت آشنا شدند و به ستایش اهورامزدا پرداختند و اهریمن را دشمن میدانستند و آتش را مقدس میشمردند و طبقه مغان در دولت اشکانیان طرف احترام و صاحب نفوذ بودند (ترابی، ۱۳۵۱: ۵۵).